Pavle Orlović

Famous picture of Uroš Predić showing the Kosovo maiden with the dying Pavle Orlović

Pavle Orlović (Serbian Cyrillic: Павле Орловић, duke (војвода) of Novo Brdo) was one of the most famous Serbian knights in Serbian history.Son of Vuk (Вук), duke (војвода) of Soko grad on Drina. After death of Uroš V, his feud was mining town of Novo Brdo, on Kosovo and Metohija. He died in the Battle of Kosovo in 1389. His direct descendants are the noble families of Martinović (Мартиновић) from Bajice near Cetinje, Montenegro, and Samardžić (Самарџић) from Krivošije in Boka Kotorska, Montenegro, until 17th century also known as Martinović-Orlović and Samardžić-Orlović. Martinović family are descendants of Bajo Orlović, and Samardžić family are descendants of Bajo's brother Savo. There are many other descedants of Pavle Orlović, but without recognized status of nobility. Orlović familly is now oldest living Serbian noble house dating from Vuk Orle (XIII century)

Orlović Coat of Arms

Grbovi Srpske Vlastele



"U toku ovih borbi rudnički starešina vojske kneza Lazara, Pavle Orlović se pod pritiskom znatnih snaga Nikole Altomanovića, koji je u svojoj vojsci angažovao i znatan broj plaćenika, morao povući sa svoje teritorije prema Zapadnoj Moravi, gde ga prihvati pojačanje kneza Lazara, pa se prema Nikoli Altomanoviću uspostaviše novi položaji, koji su se oslanjali na Zapadnu Moravu i planinu Jelicu. Za komandanta svoje vojske na ovom sektoru, knez Lazar postavi Pavla Orlovića, koji će kasnije postati rudnički vojvoda i njegov barjaktar.

Borbe između kneza Lazara i Nikole Altomanovića se nastaviše nesmanjenom žestinom, pri čemu je Nikola nastojao da ovlada Jelicom iznad Čačka, a odatle prodre u dolinu Zapadne Morave. U toku ovih borbi vojska Pavla Orlovića, potuče Nikolinu vojsku na Jelici."

Link

Luburić o Pavlu Orloviću:

Prema narodnom predanju koje se čuva u Srbiji, Hercegovini i Crnoj Gori, kosovski junak Pavle Orlović bio je sin vojvode Vuka, zapovednika Orlova Grada u Srbiji. Po tome gradu, je kaže predanje i dobio prezime Orlović, inače mu se otac pezivao Crnogorac, pa čak i unuk njegova brata Milije, prezivao se Crnogorac: „vojvoda Bijele Crnogorac“.

Narodne pesme i predanje ne kazuju nam ništa o životu i radu, a ni o smrti vojvode Vuka oca Pavlova. Da li je umro prirodnom smrću ili je poginuo, mi nismo mogli saznati. Izgleda da nije dočekao Kosovsku Bitku, nego da je ranije poginuo ili umro prirodnom smrću. Da nije umro ili poginuo na mnogo vremena pred Kosovski Boj ili da je poginuo u samom tom boju, da se zaključiti po tome, što je njegova udova odmah iza Kosovskog Boja, kako se pripoveda, otišla u Dubrovnik i tu rodila Vuku posmrče, Martina.

Savo Matov Martinović u svojim memoarima kaže, da su se njegovi stari doselili u Gacko „iz grada Sokola u užičkoj nahiji“, a otale docnije prešli u Crnu Goru). A ogranak Orlovića, crnogorski Čakići, pripovedali su Andriji Jovićeviću, ispitivaču naselja u Crnoj Gori, da su se njihovi stari doselili u Crnu Goru iz grada Sokola u Bosni). Grad Soko u gornjem Podrinju u tursko doba spadao je u Bosnu). U blizini ovog grada Sokola nalazi se zaseok i brdo Crna Gora4).

A taj naziv i prezime oca Pavlovog vojvode Vuka Crnogorca, da se dovesti u vezu i vrlo je verovatno da su pominjati Orlov Grad i ovaj grad Soko Identični.

Pavle, je kako se priča oko Kopaonika u Srbiji, bio sestrić Damjana Tomkovića, vojvode dukađinskog. Imao je braću Miliju i Martina.

O Pavlu Orloviću ima uspomena po Srbiji. Neke su zabeležili razni ispitivači. Tako je Milan Đ. Milićević zabeležio predanje, da je Pavle Orlović bio starešina rudokopa u selu Krasojevcima u rudničkom okrugu i da je gradio jednu tamošnju kulu, čije su se razvaline bile očuvale do tada.1) A u ćuprijskom okrugu pričali su mu, da je Pavle Orlović gradio grad na vrhu brda Babe u tamošnjm selu Lešju2). Đeneral Jovan Mišković opisujući rudnički okrug zabeležio je narodno predanje, da je Pavle Orlović rođen u tamošnjem selu Teočinu i da je „sa 77 sabalja” ( valjda druga ), otišao u boj na Kosovo!3)

Pogrešno je Miškovićevo tumačenje, da ovde broj sabalja označava broj vojnika. Sablje su ranije nosile samo starešine ili, kako se kaže, glavari. I danas se to ovako tumači u Crnoj Gori i Hercegovini. U prilog ove moje tvrdnje da navedem ovaj slučaj iz narodne pesme i predanja.

Kad je sv. Vasilije Ostroški oko 1660 god. blagosiljao kneza Vuka Nikolića iz sela Ozrinića kod Nikšića rekao mu je: „A neka te, Nikoliću Vuče, sa kuće ti sablja ne slazila!“

To jest glavarstvo. Prema ovome Pavle Orlović je, kako je prema predanju zabeležio đeneral Mišković, pošao na Kosovo iz Dragačeva sa 77 glavara, to jest raznih starešina.

Kad se iskupila srpska vojska i bila na razdvajanju za polazak na Kosovo, Pavla Orlovića je, kako se pričalo i pevalo, opomenuo ujak, vojvoda Damjan Tomković, na datu zakletvu i upozorio ga, da se ne bi poveo za Vukom Brankovićem, u koga se sumnjalo, da će izdati u boju. Pavle se tada zakleo svome ujaku „Bogom i svojijem svetijem Jovanom“, da će sačuvati svoju i njegovu čast4). Bio je po predanju u Vukovom odredu i komandovao je jednim delom lake konjice.

Kako se pričalo i pevalo, Pavle Orlović se, kad se uverio da će Vuk Branković namerno zadocniti u boj, odvojio sa područnim odredom od Vukove vojske, prispeo u boj i junački se borio.

U selima oko Kopaonika pripoveda se, da je majka odnela Pavla kod crkve Pavlice na Gornjem Ibru i tu sahranila. Ne priča se da li je Pavle preminuo na samom bojištu ili negde u putu do Pavlice. A u Gacku u Hercegovini slušao sam predanje, da je Pavle ranjen donešen u Sjenicu i tu sahranjen. U Rudničkom okrugu u selu Teočinu pripovedali su generalu J. Miškoviću, da je neki kaluđer nekada čitao natpis na nekoj grobnici kod tamošnje crkve, kako je, biva tu sahranjen vojvoda Pavle Orlović.

Ako je predanje o sahrani Pavla Orlovića u Teočinu postalo samo na osnovu priče tog kaluđera i njegova čitanja kakva natpisa ili običnih šara s kakve grobnice, mi mu ne možemo dati veću važnost, jer smo se lično uverili ispitujući razne krajeve po Crnoj Gori i Hercegovini, da su pojedini ljudi čitajući stare natpise pričali nepismenom svetu, kako tu piše to i to. A međutim tamo ili nije ništa pisalo, ili je pisalo nešto, što nema ničega sličnog sa onim što su oni pričali.

Pavle Orlović se, pričaju, nije ženio, te od njega nije niko ni ostao. To ne smeta potomcima njegove braće Milije i Martina, da se hvale, kako vode poreklo od Pavla Orlovića, kosovskog junaka.

Pripoveda se da je udova vojvode Vuka Crnogorca čim je ukopala sina Pavla i svog brata vojvodu Damjana Tomkovića uzela sobom sina Miliju i pošla u Dubrovnik, da tamo „skloni“ svoje blago. Put je naneo preko Gacka. Tu svrati na prenoćište kod kneza Vratka. Svidi joj se kneževa ćerka i njome oženi sina Miliju. On ostane kod tasta, a majka mu ode u Dubrovnik. Tu ona rodi sina. Krsti ga u katoličkoj crkvi, jer, vele, nije bilo tada u Dubrovniku pravoslavnog sveštenika. Nadene mu ime Martin. Pošto skloni svoje blago, vrati se s detetom u Gacko i naseli se kod sina Milije.

Martin je umro u Gacku i sahranjen kod garevske crkve.

Grobnica Martinova nedavno je uzidana u temelje groba vojvode Bogdana Zimonjića. Sreća što je natpis s Martinove snimljen i objavljen. Po Martinu se naziva jedan izvor kod Sarića Greda u Gacku – „Martin“.

Milijin unuk Bijele Crnogorac bio je vojvoda u Gacku. Imao je grad na Bjelaticama kod gatačkog Krsca. Taj grad branio je ulaz u klanac Dugu i prolazak za Nikšić. Tu se, vele, držao punih dvadeset godina i često se tukao s turskom posadom iz grada Ključa u Gacku, koji su Turci bili osvojili još 1463 god. Tek 1482 g. Turci osvoje grad na Bjelaticama i nagnaju vojvodu Bijela, da se sa svojima povuče u Banjane.

Priča se da je Turcima Pomogao uzeti grad neki Šare iz Gacka, koji je dobrovoljno kalauzio turskoj vojsci. Vele da je zbog toga isključen iz crkve i da mu se ranije u gatačkim crkvama prilikom svake službe ime proklinjalo i izdajnički rad osuđivao.

U isto vreme Martinov unuk vojvoda Rade Orlović držao je tvrđavu Moštanicu u Nikšiću. Tu je on 1482 g. dao slavnu odbranu i junački poginuo. Narodna pesma kaže, da je Rade Orlović pred odlučnu bitku na Moštanici rekao: „Vet je ovo megdan najpotonji srpskog carstva do Božijega dara“.

Peva se da je sultan, ljut na junačku odbranu, naredio, da se grad Moštanica obori i zaore po njoj: „Da od grada ne ima poznanja, ni od Srba nikakva spomena. U narodnoj uspomeni Rade živi pod imenom Orliban. Pod tim imenom bio je zapisan u Opštem Listu manastira sv. Luke u Župi Nikšićkoj, a takođe i u fermanima , koje je sultan Bajazit II dao drobnjačkom knezu Tomi Balotiću i Milutici Nikšiću.