Grb Orlovića

Najstariji poznati grb Orlovića se nalazi u grbovniku "Korijenić-Neorić" (1595). Takodje se nalazi u Londonskom i Beogradskom grbovniku. Ne nalazi se u Fojnickom grbovniku. Na verziji prikazanoj dole (iz knjige Ive Banca - "Grbovi-Biljezi identiteta") je ćirilicni naziv lose preveden u latinični (Orlovčić)
Verzija iz 1595-te:



Grb se takodje nalazi i u Beogradskom Grbovniku II. FOTOTIPSKO IZDANJE BEOGRADSKOG GRBOVNIKA II, je, za racun Muzeja primenjene umetnosti, uradila ekipa Izdavacke kuce Dosije. Zahvaljujem se gospodinu Dušanu Mrdjenoviću i gospodinu Miliceviću iz Dosije-a koji su mi poslali skeniran grb Orlovića.




Grb Orlovića, po istrazivanju Milorada Bošnjaka i Slobodana Jakovljevića:

"Grb vojvodskih Orlovića, predaka Martinovića-Obrenovića je jednoglavi orao u uzletu - akciji, stvaranju - ostvarenju, beo i rujnocrven. Kao boje barjaka vitezova krstaša, Pavla Orlovića i onog pod kojim je knez Miloš Obrenović određen da povede Drugi srpski ustanak u Takovu, na svetkovinu biblijskog ulaska Isusa Hrista u Jerusalim, Cveti 1815. Sva tri bela sa crvenim krstom.
Bela boja je u staro vreme značila najčistiju svetlost, svetinju, slobodu i ljudsko prosvećenje. Crvenorujna, prema M. Milojeviću, je „kod Serba odvajkada bila boja naših careva i kraljeva i znak nezavisnosti, glavna boja Serboslovena. Ova boja krvi znači uzdanje u sebe i u junaštvo svoje“.

"Svetac zaštitnik Orlovića i Martinovića, predaka Obrenovića, je sveti Jovan. On je, podsetimo, i svetac masonskog i templarskog bratstva. Vojvoda Pavle Orlović se svom ujaku vojvodi Damjanu Tomkoviću zakleo svojim sv. Jovanom da će u Kosovskom boju čuvati svoju i njegovu čast. Slavno je poginuo, noseći u ruci templarski hrišćanski barjak, kojeg Miloš Obrenović drži na slici Paje Jovanovića “Drugi srpski ustanak u Takovu”, ali i u pisanim izvorima. "


Novu verziju grba Orlovica je nacrtao gospodin Dragomir Acovic iz heraldickog drustva "Beli Orao" i taj grb je registrovan u tom drustvu.

Kralj Nikola I Petrović i Karađorđevići

Majka kralja Nikole I Petrovića je Anastasija (Stana) Martinović - Orlović.
(link)




Nikola I Petrović (Njeguši 7. oktobar(jk)/19. oktobar 1840. - 2. mart 1921. Antib kraj Nice, Francuska) bio je knjaz Crne Gore u periodu 1860-1910. i kralj u periodu 1910-1918.

Knjaz Nikola I se vaspitavao u Parizu, primivši vladu u 19. godini života. Prvih godina upravljao je uz pomoć i saradnju svoga oca, velikog Vojvode Mirka. Godine 1862. poveo je zbog oslobođenja Hercegovine prvi rat sa Turskom. Rat je bio težak za Crnu Goru, ali se svršio časnim mirom. 1868. mladi knjaz Nikola putovao je prvi put u Rusiju i tom prilikom je sa carem Aleksandrom II još više razvio veze koje su sa Rusijom bili utvrdili njegovi preci. Po povratku s puta otpočeo je živi rad na preuređenju države. Uredio je vojsku, koja mu je bila prva briga; otvorio je po zemlji sudove i škole. 1876. u zajednici sa Srbijom, sa kojom je knjaz Nikola još pod vladom kneza Mihaila sklopio savez, Crna Gora je objavila Turskoj rat za ujedinjenje i oslobođenje srpskoga naroda. Crnogorsko se oružje proslavilo u pobjedama na Vučjem Dolu, Fundini u i Nikšiću, pa, pošto je i Rusija ušla u rat, Crna Gora zauze Bileće, Bar, Ulcinj i Podgoricu.
Glas o pobjedama crnogorskim bi raznesen širom svijeta. Pjesnici ih opjevaše, a Crnogorci dadoše knjazu Nikoli naziv: "Car Junaka". Crna Gora je izašla iz rata proširena i dobila izlaz na more. Tada su joj priznale nezavisnost i one velike sile, koje joj to do tada formalno ne priznavahu.

Po ratu nastalo je dugo doba mira, koje je knjaz Nikola umio iskoristiti da Crnu Goru mudrom upravom i mirnim radom uzdigne na stepen na koji su je podigle pobjede njene vojske u ratnim vremenima. Radio je u svim pravcima kulturnoga razvića. Podizao je škole, gradio puteve, otvarao nove varoši, izdavao korisne zakone, sređivao državnu upravu zavođenjem ministarstava i podsticao privredni i trgovinski polet i opštu radinost. Ali najveća mu je briga bila vojska, koju je, pomoću Rusije, podigao naoružanjem i obukom na visinu savremenih zadataka i potreba i od nje učinio pravu narodnu uzdanicu. Rodstveničkim vezama sa stranim dvorovima pribavio je Crnoj Gori još veće poštovanje i pojačao u velikoj mjeri njen ugled. Teški i dugotrajni rad na narodnom i državnom dobru olakšale su mu jaka volja i žica poezije, koja ga je učinila popularnim srpskim pjesnikom. Napisao je i tekst za prvu crnogorsku himnu „Onamo, 'namo“, ali ona zbog provokativnog karaktera nikad nije ušla u službenu upotrebu. Crna Gora danas ne koristi ovu himnu zbog politički problematičnog teksta, već je napisana nova himna „Oj svijetla majska zoro“ (muzika je uzeta iz narodne "poskočice"). Dao je zemlji ustav 6. decembra 1905.

Deca
Sa svojom suprugom, kraljicom Milenom imao je dvanaestoro djece:

Kneginja Zorka Karađorđević (1864-1890)

Milica Nikolajevna (1866-1951). Udala se 26. jula 1889. (po starom kalendaru) za velikog kneza Petra Nikolajeviča Romanovog (1864-1931), unuka ruskog cara Nikolaja I. Imali su četvoro dece.

Anastasija Nikolajevna (1868-1935). 12. maja 1907. g. na Jalti se venčala za Nikolaja Nikolajeviča Mlađeg (1856-1929), unuka cara Nikolaja Prvog. Anastasiji je to bio drugi brak. Nikolaj Nikolajevič Mlađi bio je ozbiljan pretendent na ruski presto. Da je kojim slučajem Nikolaj Nikolajevič Mlađi povratio presto i vaspostavio monarhiju, ruska carica bi bila Anastasija Nikolajevna. No, Nikolaj Nikolajevič Mlađi je umro u izbeglištvu 6. januara 1929. godine u Antibu, a Stana, princeza crnogorska, a potom velika ruska kneginja i nesuđena carica, nadživela ga je šest godina. Umrla je takođe u Antibu 15. novembra 1935. godine. Nisu imali dece.

Marica (1869-1885)
Princ Danilo (1871-1939)
Kraljica Jelena Savojska (1873-1952). ), crnogorska princeza i poslednja kraljica Italije u periodu 1900-1946. Prvu mladost je provela na ruskom carskom dvoru. Imala je 23 godine kad je na vjenčanju cara Nikole II upoznala napuljskog princa Viktora Emanuela III Savojskog za koga se udala i koji je kasnije postao italijanski kralj Viktor Emanuel III (1869-1947). Venčani su 24. oktobra 1896. Imali su petoro dece. Katolički biskup Rišar iz Monpeljea inicirao je da se Jelena Savojska proglasi za sveticu. Njene zasluge za Italiju i italijanski narod su velike.

Ana od Batenberga (1874-1971)
Sofija (1876-1876)
Mirko (1879-1918)
Ksenija (1881-1960)
Vjera (1887-1927)
Petar (1889-1932)

Citati
Vrijeme je i moje lice izbrazdalo,
ali srce moje,
ovako srpsko srce moje,
brazda nema.

Kralj Aleksandar I Karađorđević

Kralj Aleksandar I (Cetinje 16. decembar 1888. - Marselj 9. oktobar 1934.), takođe nazivan kralj Aleksandar Ujedinitelj, je bio prvi kralj Kraljevine Jugoslavije (1929-1934), a pre toga je bio kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Kralj Aleksandar je bio drugi sin kralja Petra I i kneginje Zorke i praunuk Anastasije (Stane) Martinović - Orlović.

Mladost
Aleksandar je rođen na Cetinju 16. decembra 1888, njegov deda po majci bio je crnogorski kralj Nikola I Petrović, a baba kraljica Milena. Kum na krštenju bio mu je, preko izaslanika, ruski car Nikolaj II Romanov. Detinjstvo je proveo u Crnoj Gori, a osnovnu školu završio u Ženevi. Dalje školovanje nastavio je u vojnoj školi u Petrogradu, a potom u Beogradu, po dolasku kralja Petra I na srpski presto 1903. godine.

Sudbinski preokret u životu mladog princa Aleksandra nastupio je 1909, kada se njegov stariji brat, princ Đorđe odrekao prava nasledstva prestola. Kao prestolonaslednik, princ Aleksandar je pristupio reorganizaciji vojske, pripremajući je za konačan obračun sa Turskom.

Ratovi
U Prvom balkanskom ratu 1912, prestolonaslednik Aleksandar je kao zapovednik Prve armije vodio pobedonosne bitke na Kumanovu i Bitolju, a potom 1913. u Drugom balkanskom ratu bitku na Bregalnici. U Prvom svetskom ratu bio je vrhovni zapovednik srpske vojske u bitkama na Ceru i Kolubari 1914, kad je srpska vojska potpuno razbila vojsku Austro-Ugarske monarhije. Ponovo napadnuta 1915. od Nemačke i Bugarske, Srbija je podlegla u neravnopravnoj borbi. Sa mnogim gubicima srpska vojska se, zajedno sa starim kraljem Petrom I i prestolonaslednikom Aleksandrom povukla preko Albanije na ostrvo Krf, gde je reorganizovana. Kada se kralj Petar I zbog bolesti povukao od vladarskih poslova (24. juna 1914. po novom kalendaru), prestolonaslednik Aleksandar je postao Regent. Posle oporavka i popune srpska vojska je iste godine odnela veliku pobedu na Solunskom frontu, na Kajmakčalanu. Završne operacije proboja Solunskog fronta u jesen 1918, srpska vojska je izvršila pod vrhovnom komandom Regenta Aleksandra, sa odličnim komandnim kadrom u koji spadaju vojvode Živojin Mišić, Stepa Stepanović i Petar Bojović.

Ujedinjenje
Posle vojničkih došli su i državnički uspesi. Nakon odluka srpske Narodne skupštine i Narodnog Vijeća u Zagrebu, Regent Aleksandar je proglasio ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca u jednu državu, 1. decembra 1918. Ovim činom ostvareni su ideali o ujedinjenju južnih Slovena, za koje su se zalagali njegov otac i deda.

Posle smrti kralja Petra I (16. avgusta 1921.), Regent Aleksandar je postao Kralj Srba, Hrvata i Slovenaca. 1922. godine oženio se princezom Marijom od Rumunije. U tom braku rođena su tri sina – Petar, Tomislav i Andrej.

Atentat
Prilikom posete Francuskoj, u koju je otputovao da bi učvrstio odbrambeni savez protiv nacističke Nemačke, Kralj Aleksandar I ubijen je u Marseju, 9. oktobra 1934 od strane hrvatskih ustaša i makedonske VMRO, a pod zaštitom Italije, Nemačke i Mađarske. Zajedno sa njim tada je ubijen i francuski ministar spoljnih poslova Luj Bartu. Atentator je bio Vlado Černozemski. Njegova smrt duboko je potresla čitavu Jugoslaviju, a njegovo telo ispraćeno je od stotina hiljada ljudi čitavim putem do Oplenca, gde je sahranjen je u Zadužbini Kralja Petra I. Narodna skupština i Senat Kraljevine Jugoslavije dali su mu naziv Viteški Kralj Aleksandar I Ujedinitelj.

Danilo Prvi Petrović - osnivač dinastije Petrović

Majka Danila Prvog Petrovica (osnivač dinastije Petrović-Njegoš) je Slava Martinović - Orlović (link)


Danilo Prvi Petrović

Vladika Danilo Prvi Petrović, rodio se na Njegušima. Vladao je od 1697-1735 i bio je osnivač dinastije Petrovića, koji su kasnije postali i svetovni vladari. Posvetio ga je srpski patrijarh Arsenije III Čarnojević 1696. u Sečuju. 1701. udario je pri Orlovom Kršu na Cetinju osnov današnjem cetinjskom manastiru. U Zeti, u selu Srpskoj, prilikom osvećenja crkve, uhvate ga Turci i osude na smrt, ali ga Crnogorci otkupe za 3000 dukata. Na poziv Rusije ušao je 1711. u rat protiv Turske, a 1718. učestvovao je u mletačko-austrijskom ratu protiv Turaka. Na Carevom Lazu 1712. potukao je veliku tursku vojsku, kojom je prilikom i sam dopao rana. Tako utvrdi zemlju s polja, pošto ju je predhodno iznutra osnažio, uklonivši iz nje nelojalne, preko kojih su se u Crnu Goru počeli uvlačiti strani elementi. Ćuprilić paša navali na Crnu Goru 1714. sa mnogobrojnom vojskom, i popali je do Cetinja, otkuda se vrati, nemogavši je pokoriti. Vladika Danilo krenuo je u Rusiju 1715. godine za pomoć i utvrdio je sa ruskim carem Petrom Velikim veze pokroviteljstva i bratstva, u čemu su ga sledili svi docniji gospodari Crne Gore. Usled dobrih odnosa sa Mletačkom Republikom dobio je duhovno pokroviteljstvo nad Bokom, koja je tada bila pod mletačkom vlašću. Održavanje reda u zemlji povjerio je nekolicini glavara. Posle smrti ga je nasledio sinovac Sava Petrović. Lik vladike Danila u akciji protiv poturica opevao je Njegoš u „Gorskom vijencu“.

Petar I Petrović Njegoš - Sveti Petar Cetinjski

Majka Petra Prvog Petrovića Njegoša (Svetog Petra Cetinjskog) je Andjelija Martinović - Orlović (link).

Mitropolit Petar I (Sveti Petar Cetinjski), crnogorski mitropolit i vladika od 1782-1830. Zavladičio se u Karlovcima 1784., odakle je pošao u Rusiju. Pri povratku iz Petrograda u domovinu, Petar je izjavio: "ko je protivu Rusije, taj je i protivu svijeh Slovena", čime su se upravljali i kasniji crnogorski vladari. 1787. je pomagao Rusiji i Austriji u ratu sa Turskom, koji nije bio povoljan ni za saveznike, ni za Crnu Goru. Dva puta je suzbio tursku vojsku pod Mahmut-Pašom. Poslije drugog napada, u kojemu je poginuo sam Mahmut-Paša, Brda su prisajedinjena Crnoj Gori. Velikoga je udjela imao sa svojim Crnogorcima i Bokeljima u ratnim događajima, koji su bili sudbonosni za Boku i Dubrovnik. Crnogorci i Bokelji su se tada borili zajedno sa Rusima protivu Francuza. Pod njegovom vladavinom prisajedinjena je Crnoj Gori Morača, a Boka, koja je dva put dolazila pod njegovu vlast, je predana Austriji 1814. Održavao je stalne veze sa Karađorđem za vrijeme Prvog srpskog ustanka i sa njim je sklopio savez za oslobođenje potčinjenih Srba, te je sa tim ciljem vodio znatne borbe sa Turcima. Pod mitropolitom Petrom Crna Gora dobila je prvi pisani zakon 1798., koji je proširila Narodna Skupština na Cetinju 1803. Njime je ustanovljen sud, koji se zvao "kuluk".


Ponekad se kaže da što je Nemanjićima Sv. Sava, to je Petrovićima Sv. Petar, koji je bio neustrašivi narodni vođa i učitelj, blage prirode, a silna autoriteta, kojem se pokoravao i najoporiji gorštak. Zbog njegovoga bogougodnog života narod ga je prozvao, još za života, svetim.

Petar I je preminuo na Cetinju 18. oktobra 1830.

Žitije svetog oca našeg, Petra Prvog, Mitropolita Cetinjskog i Čudotvorca

Vladika Visarion Borilović - Orlović

Simeon Milutinović Sarajlija - Istorija Crne Gore [1835]


Sveosvešteni mitropolit vladika Visarion Borilović-Bajica[14]. U njegovo vrijeme dođe s mora princip mletački da uzima Novi (grad u Boki Kotorskoj) od Turaka, opkoli ga i zauze ga, ali bez pomoći Crnogoraca Bog zna bi li uspio da ga zauzme. Nekakav Topal-paša pođe sa vojskom da odbrani Kastel-Novi, ali ga susretnu Crnogorci iznad Novoga (u Kobiljem dolu) i razbiju ga tako da je jedva ostao živ s manjim dijelom svoje vojske. Zbog toga mletački princip mnogima od Crnogoraca dade kolajne i doživotne plate. Kao što su ranije svjetovni gospodari tako su i crkveni vodili miroljubivu politiku i održavali politički savez sa mletačkom republikom protiv Turaka, ali su sami donosili više koristi Crnoj Gori nego što ih je u tome pomagala Mletačka republika Ne mareći mnogo za savez Mletaka i Crnogoraca, Turci su često i neustrašivo udarali kako na tada bogatu Republiku, tako i na ljutu i krajnje siromašnu Crnu Goru, premda su više ginuli nego što su dobijali. Nastojali su da Boku osvoje silom a Crnu Goru vjerom, ali nijesu uspjeli ni u jednome ni u drugome. Boka im se odbrani uz pomoć Crne Gore i mletačkog principa, a crnogorska siroti&a im se odbrani milošću božjom i svojom mišicom. Sve se ovo jasnije i čistije vidi iz jednog događaja koji se desio za vrijeme ovog vladike malo poslije gore opisanog boja.

U ono vrijeme je politička mudrost Turaka uspješno vodila i oduševljavala njihovu vojnu moć i ratne poduhvate. Nikako nijesu mirovali, a još manje su ih porazi zaustavljali. Čak su ih razdraživali za nove bojeve i ratove. Tada Mletačka republika sklopi mir sa Turcima i svojega vojnog komandanta Zana Grubičića, koji je bio upućen da sa Crnogorcima ratuje protiv Turaka, povuče u Mletačku. Za Crnu Goru niko ništa niti pomenu niti utvrdi, i to zbog slabosti Mletačke i volje Turske, koja je u tajnosti pripremala nove i odlučnije poduhvate protiv Crne Gore i njene sirotinje. Ova se, međutim, nije uklanjala ni priklanjala otomanskoj sili. U svojoj ratničkoj gordosti Turci ne vjerovahu da Crnoj Gori uopšte ništa ne mogu, nego opet digoše vojsku na nju, onu istu s kojom su skoro ratovali protiv Mletačke republike i Crne Gore. Serasker pred vojskom bio je Sulejman-paša Begajlija iz Skadra. Kao vješt Crnoj Gori, a u cilju olakšanja svoga uspjeha, on je upotrebio crnogorske poturice i druge lakomce, koji ga radosno sretoše i prihvatiše, i poslije malog otpora na Vrtijeljci[15], gdje je poginuo slavni Bajo Pivljanin sa šest drugova, izvedu Sulejmana i svu njegovu vojsku na Cetinje. Tu on digne u lagum Manastir i dvor koji je sazidao Ivan Crnojević, pa se odatle vrati u Skadar. Poslije toga crnogorskog razaranja, a valjda videći da se na taj način Crnogorci ne mogu oslabiti, Latini smisle da učine krajnje svoje pakosti - otruju vladiku Visariona, kako bi ugodili Turcima i svojemu nazovi božanstvu (papi) i ponizili Crnogorce a sebe uzdigli. Ali poslije njegove nagle i nenadne smrti, brže-bolje se nađe da osujeti njihove planove sveosvešteni Mitropolit gospodin Sava Prvi. On takođe u svoje vrijeme ništa više ni bolje ne učini, osim što uspješno sačuva ono što je naslijedio, i tako sve ostavi svome nasljedniku, a to je bio sveosvešteni Mitropolit gospodin Danilo (po narodnome - vladika Danilo Njegoš).

[14] Visarion je iz plemena cetinjskoga, iz sela Bajica, iz bratstva Borilovića.


МАНАСТИР ГОМИРЈЕ


Манастир Гомирје се рађао заједно са формирањем првих српских насеља у Гомирју, Врбовском и Моравицама. И овде се поновило оно сто се често дешавало приликом бројнијих народних миграција у којима је редовно био и понеки свештеник или калуђер. Са гомирским досељеницима дошао је један калуђер, коме су Срби у Гомирју саградили малу капелицу у којој је вршио богослужење. Али,тај калуђер је био стар и није могао да као војни свештеник, по ондашњем обичају, иде са војском против непријатеља и да се војницима и тамо нађе ради верске утехе. Зато су Гомирци у то време радо примили "једно седам", по другима сест, калуђера, које су сами овамо довели из далматинског манастира Крке, дакле из краја из кога су потицали први гомирски досељеници.

У једном опису манастира Гомирја из 1772. вели се, наиме, да су Гомирци, немајући свештеника, послали своје људе у турску Далмацију у манастир Крку одакле су довели шест калуђера (illi absque sacerdotibus esse nequeuntes, miserunt aliquos eh puis ad turcicam Dalmatiam ad monasterium Krcam, unde invitarunt kallugeros ad se, et transmigrarunt sim illissex). Они су са собом донели све сто је потребно за вршење богослужења у цркви: књиге, одежде, крстове и друге потребне ствари и све то поклонили гомирској капелици код које су се настанили. Од тих калуђера тројици се знају и имена. Били су то Аксентије Бранковић, Висарион Вучковић и Мардарије Орловић. Ови калуђери су подигли у Гомирју мали дрвени манастир са црквом Св. Јована Крститеља. "Ми смо те исте оче", пишу касније Гомирци, "од почетка узели за своје свештенике и с великим поуздањем са њима ишли против непријатеља на службу царску, а после, кад смо од славне Коморе добили, нама гомирском народу поклоњена места (плацеве), што је потврђено и привилегијама покојног цара Фердинанда, наш гомирски пут је та места поделио на личности (na persone). Један мали плац дали смо нашим верним оцима (калуђерима), за који и данас наши оци на заповед и службу царску с нама заједно иду против непријатеља, не само по један, него и по два и по три, што могу посведочити наши команданти и официри који нам заповедају. И после тога, када смо ту исту крајину купили од господе Франкопана и кад смо добили потврду цесарове светлости за нашу крајину коју смо купили, најпре смо дали један луг нашој цркви и нашим верним оцима, па смо онда земљу међу се делили. Поред тога луга дали смо несто горе за црквену потребу, а када су тај луг искрчили било је чисте земље за једно тридесет косаца, а земље која се оре нису имали нимало, него су просили те се тиме хранили. " Ченећи заслуге досељених Срба и њихових калуђера у одбрани овог подручја од Турака, гроф Вук Франкопан је дао гомирским калуђерима 27. септембра 1619. искључиво право риболова на потоку Рибњаку од извора па све до реке Добре у коју утиче.

После деобе гомирског атара, купљеног од грофова Франкопана, манастир је имао 415 и 1/3 јутра земље. Пре тога, манастир је имао мало земље. Знамо да је несто земље манастир купио од неког Дмитра, затим да је Јанко Мамула поклонио манастиру осам јутара земље и да су поједини хришћани поклањали манастиру мање делове своје земље да би се у манастиру вршиле службе за њих и њихове умрле сроднике.

Гомирски калуђери су обављали свестеничку слузбу не само у Гомирју, Врбовском и Моравицама него и у Дрежници, Пониквама, Равној Гори, Јасенку, Туку, Мркопољу, Мариндолу и Бојанцима. Манастир Гомирје је опслуживао и Жумберак, кад не би имао својих свестеника, све до половине XVIII века. За то је добијена и посебна царска дозвола, која је касније само потврђивана, на пример 1706. и 1721. "по старим обицајима" . Кад је почело насилно унијачење жумберачких Срба, протерана су 1750. два последња гомирска калуђера из Жумберка. То су били Гаврило Мусулин и Макарије Вишњић.

Jovandan

Pravoslavni hrišćani i Srpska pravoslavna crkva slave dan svetog Jovana Krstitelja, Isusovog rođaka, poznatog kao Jovan Preteča.



Sabor svetog Jovana Krstitelja praznuje se 20 / 7. januara u spomen događaja koji se odigrao na Bogojavljenje, kad je sveti Jovan u reci Jordan krstio Gospoda Isusa Hrista.
Jovan se zove Krstitelj jer je krstio i Isusa Hrista, a Preteča zato jer je najavljivao Hristov dolazak. Jovan je u reci Jordan krštavao svakoga ko se pokajao. Živeo je jednostavno i asketski hraneći se bubama i medom divljih pčela, a odevao se u haljinu od kostreti, načinjenu od kamilje dlake.
Ubijen je za vreme cara Iroda koji je naredio da se proroku odseče glava. U narodu postoji običaj da se ljudi na Jovandan bratime i kume "po Bogu i svetome Jovanu" jer se Jovan smatra uzorom karaktera i poštenja.
Vernici vrlo često daju Jovanovo ime svojoj deci, i kod pravoslavaca i kod katolika, ali je kod pravoslavaca česce Jovan, a kod katolika Ivan.
Pravoslavci slave krsnu slavu svetog Jovana, a katolici obično slave imendan. Procenjuje se da je Sveti Jovan po broju slavara u Srba na trećem mestu. Na prvom su oni koji slave Svetog Nikolu, a na drugom vernici koji slave Svetog arhandjela Mihaila.



O krsnoj slavi

Srbi su jednini narod na svijetu koji slavi krsnu slavu. Prvi pomen krsne slave datira iz 1018 . godine iz okoline Ohrida. Prvi zapis potiče od vizantijskog istoričara Kedrina. Međutim smatra se da obred krsne slave potiče još iz VIII vijeka i vremena pokrštavanja Srba na balkanskim prostorima .
Naši preci bili su mnogobošci. Svako pleme i svaki dom imalo je svoga boga, koji je bio veoma poštovan kao zaštitnik. Kada su Srbi primili hrišćanstvo od Vizantije, veoma su se teško odricali od stare tradicije i običaja. Zbog toga su u zamenu uzeli da slave jednog hrišćanskog sveca. Obično su uzimali za Krsnu slavu onog svetitelja kada su Svetim krštenjem postali hrišćani. Da nisu imali dar religioznosti kao nešto prediskustveno, oni ne bi tako držali svoje kućne bogove - niti bi kasnije, u hrišćanstvu, prihvatili Hrista i njegove svete.

U srpskoj građanskoj kulturi nalazimo spektar manifestacija koje su iznjedrile običajna tradicija religijskih i svjetovnih obreda, patrijarhalni svjetonazor, srpski folklor, gospodarstvo, znanost i umjetnost. Evo nekoliko primjera. Uz najznačajnije blagdane u pravoslavnoj religiji Božić, Uskrs i Duhove, Srbi imaju i blagdan krsne slave odabranog sveca - zaštitnika obitelji. Među «najpopularnije» svece ubrajaju se: sv. Sava, sv. Nikola, sv. Simeon, sv. Stefan prvomučenik, sv. Georgije, sv. Dimitrije i drugi. Tradicija krsne slave prenosi se u obitelji s koljena na koljeno. Korijeni ove tradicije sežu iz davninskog htoničkog kulta (kulta mrtvih), derivirane agrarne magije (kulta živih) i svetosavskog pravoslavlja.

Damjanci, kao mnoge druge srpske porodice, za svoda Sveca zaštitnika imaju Svetog Jovana Krstitelja koga slave 20. januara po novom kalendaru. Slava se nasleđuje od oca, kao što je očev otac naslijedio od svoga oca. Idući tako unazad u pretke možemo doći do onoga vremena kada su naši rodonačelnici Orlovići slavili krsnu slavu Svetog Jovana davno prije Kosovske bitke.

Prelaskom u Hercegovinu potomci Orlovića su normalno nastavili da slave Jovandan, kao i sva bratstva potekla od Orlovića. Damjanci, jedno od tih 80 bratstava poteklih od orlovića su nastavili da slave Jovandan sve do danas i slaviće sve dok budu postojali.

Po slavi su se porodice upoznavale i tražile svoje korijene. to je i u nauci bio jedan od kriterijuma pri istraživanju porekla i korena porodica, bratstava i plemenskih zajednica. Naši preci su sve menjali, ime, prezime, prebivalište itd. ali jedino se krsne slave nikad nisu odricali i nikad je nisu menjali. U najtežim trenucima, u vreme sveopšte Golgote, čak i u rovovima slava se slavila sa svećom, malo vina i bar parčetom hljeba.

Kako slaviti krsnu slavu?

Gde je slava - tu je i Srbin, kaže stara narodna poslovica. način obeležavanja slave može se razlikovati od područja do područja pa i od porodice do porodice ali za slavljenje slave nephodno je imati sledeće:

Sveća - Krsnu sveću valja da zapali domaćin kad dođe sveštenik da mu reže kolač ili kad prerezan kolač donese iz crkve. Sveća obično gori ceo dan.
Slavski kolač - Za krsno ime svaka kuća priprema slavski kolač. To je naročiti hleb od pšeničnog brašna zamešen s kvascem i bogojavljenskom vodicom ili onom koju je sveštenik osveštao uoči slave.

Koljivo - To je žito koje se kuva uoči slave. Posle se melje i sladi šećerom a zatim po želji dodaju orasi, vanila, suvo grožđe.
Vino - O Krsnom imenu vino je potrebno da se prelije kolač i koljivo, a ono što ostane u čaši ili flaši domaćin po običaju popije.

Tamjan - U svakoj pravoslavnoj srpskoj kući može se naći grumičak tamjana u svako doba, reči su jednog jednog istoričara.
Ikona - Slavska ikona sa kandilom postavlja se, ako je moguće, na istočnoj strani zida najuglednije prostorije u kući. Po pravilu svaka ikona trebalo bi da je prethodno osvećena u crkvi, gde to sveštenik obavi u oltaru.

Sveštenik dolazi u svaki dom da izvrši bogoslužni obred osvećenja ikone sveca i osvećenje doma. Pri vršenju bogoslužnog obreda sveštenik čita

ulomak iz evanđelja koji se odnosi na datog sveca, a potom se otpjeva tropar i pritom vrši obred lomljenja slavskog kolača. Ako sveštenik ne dođe u

slavljenikov dom tada domaćin nosi u crkvu slavsku svijeću, slavski kolač i koljivo da se posvete. Potom domaćin s članovima obitelji u domu obavlja slavski obred koji sadrži: paljenje slavske svijeće, pjevanje tropara i lomljenje slavskog kolača. Ovaj obred vrši se u podne, prije slavskog ručka, ili navečer prije večere. Na kraju dana domaćin gasi sveću vinom.

No bez obzira kako je Slava kod nas nastala i utvrdila se, ovaj naš lepi običaj nije svečanost pojedinca, kao što je npr. imendan ili rođendan, običaji koji postoje i kod hrišćanskih pravoslavnih naroda, - imendan "onomastiri" kod Grka i "denj angela" kod Rusa - nego je slavlje šire zajednice: jedne porodice, ili više njih, čak plemena.

Pripremilii: Vojin i Drago Damjanac

Risto Kovijanić o Orlovićima

Risto Kovijanic o Orlovićima, isecak iz knjige "Crnogorska plemena u kotorskim spomenicima, knjiga I." izdate 1963-ce.

Luburić - Orlovići i njihova uloga u crnogorskoj Badnjoj večeri 1710.

"Pleme Orlovića po zaslugama za srpsku slobodu zauzima prvo mesto u Staroj Crnoj Gori. Njihova prošlost da se pratiti od Kosova i ona je jedna svetla nit kroz dosta tamnu istoriju Crne Gore za doba posle 1482. Kada se budu ispitala porekla i prošlost svih srpskih porodica u našoj zemlji i objavili svi dokumenti iz mletačkih, austrijskih, srpskih i turskih arhiva, koji se odnose na Crnu Goru od 1482. do današnjih dana, moći će da se da iscrpan rad o ovom velikom i zaslužnom plemenu" - pisao je Andrija Luburić.

Knjigu Andrije Luburića: "Orlovići i njihova uloga u crnogorskoj Badnjoj večeri 1710.", Beograd, 1934 mozete downloadovati sa:

http://www.stagingrealtor.ca/Orlovici.zip

Fajl je velicine oko 5Mb i ima trideset i jednu duplu stranicu.

Taj tekst postoji i na stranici Damjanaca:
>http://www.damjanci.com/wp/index.php

Bozo Vukcević i Ivan Vuković o Orlovićima

Bozo Vukcevic o Orlovićima:
http://www.montenet.org/2002/bozo.html

Istorijski Institut Crne Gore, Risto Kovijanic: POMENI CRNOGORSKIH PLEMENA U KOTORSKIM SPOMENICIMA ( XIV-XVI vijek), knjiga I, Cetinje 1963. str. 151.

2. - Bajice Pominju se prvi put u poveljama Ivana Crnojevica 1485. i 1489. godine ( Baice). ...

1. - Orlovici. Tudor Nenojev Ivanovic sa Cetinja ( Thudor Nenoe Ivanovich de Cetinje) zaduzio se u Kotoru, 1. septembra 1440, kod Luke Pautinova 14 perpera i 10 1/2 grosa za pancir ... Ovaj dokumenat je dragocjen. Otkriva najstarijega pretka pet Martinovica iz "Gorskog vijenca", Ivana, savremenika Orlovica Pavla, Obilica i Kneza Lazara. Ivan je po svojim godinama mogao biti ucesnik u kosovskom boju. Otkriva njegovog sina Nenoja, do kojega dopire porodicno predanje. Unuk Ivana Orlovica nabavlja pancir u Kotoru pomocu Luke Pautinova, kod kojega je kci kneza Lazara, Jelena, majka Balse III, ostavila svoje blago. str 152. O porijeklu Martinovica, odnosno rodu Orlovica, Erdeljanovic je zabiljezio nekolike verzije narodnog predanja, - bajicku, cucko-ceklicku i zagaracku. ...
str. 152. Pored Nenoja ( sa sinovima ), u Bajice su dosli i drugi "iz velike grupe srodnika koji su bili doselili iz Caradja u Crnu Goru". ...
str 153. Ovo kretanje Orlovica narodno predanje vezuje za pad Hercegovine ( 1482) ... kretanje ovih rodova pocelo je mnogo ranije, uskoro poslije kosovskog poraza, a njihovo povlacenje u zetska brda svakako prije prvog pada Srbije pod Turke ( 1439). U to vrijeme Tudor Nenoja Ivanova vec je u Bajicama. ...
Na celu bajickih doseljenika stojao je Nenoje, koji je u ime svoga sela stavljao granicne znake. Neosporno, to je bio Nenoje Ivanov Orlovic, jer je sa njegovim doseljavanjem i negovih srodnika nastalo novo stanje u Bajicama, prije Ivana Crnojevica. U prilog toga govore i drugi mjesni nazivi u Bajicama kao: Orlovici, Orlovica dolina, Orlovica lazina, Orlovica kuca, Orlovica bastina ...
str. 154. Medjutim, Nenoje Ivanov zivio je oko 1410, a njegov otac, Ivan, mogao je biti brat, sinovac ili sin Orlovica Pavla....

NAPOMENA: Uzeo sam samo kratki izvod iz knjige dr. Erdeljanovica. Jasno je da je u njegovo vrijeme kulturni genocid nad brojnim Orlovicima u Katunskoj nahiji bio izveden u potpunosti, tj. dislocirano njihovo porijeklo u ( 1477. g. nepostojecem ) Caradju ispod Orline u dno Gacka. Dr. Erdeljanovic je sigurno vjerodostojno prenio narodno predanje. Reklo bi se da je ono od ranije bilo modifikovano iz tadasnjih politickih razloga. Tome je islo u prilog i rano nestajanje Bogdanovica - Nikolica ( v. Bolevica ) sa Njegusa. Medjutim, sa srodnim ljesanskim bratstvima stvar zatiranja traga je isla mnogo teze. Dokumentovani su neki sukobi ovih brojnih i u novije vrijeme skolovanih bratstava Ljesanske nahije i Stare Crne Gore, sa dinastijom Petrovica. Navescu kao primjer incident na Sinjac, koji je po predanju imao direktnog odjeka u "Gorskom vijencu". Otomanski arhivi posebno a djelimicno i latinski su ostali vani mogucnosti veciih modifikovanja ali i dosta nepoznati, neobradjeni. U gornjem defteru nema jasnog pomena Caradju niti Orlini kod Gacka kao ni bilo koga pokazatelja postojanja Orlovica na tom terenu neposredno prije pada Hercegovine pod Turke, kao ni kasnije kada je defter nastao. Ali to ne znaci da nije bilo nekih docnijih migracija. Risto Kovijanic je pregledao svu dostupnu kotorsku arhivu i selektivno prenio dosta dragocjenih podataka. Odredio je, kao sto se iz gornjih navoda vidi, mnogo blize vremenski dolazak Orlovica na Cetinje. Kada se pazljivo prouce njegovi radovi primjecuje se da je i on vrsio odredjenu neopravdanu selekciju, tj izostavio neka imena i dokumenta koja su drugi autori pomenuli. Reklo bi se da je, nezavisno od toga, ostavio povrsno obradjenim gornje pitanje odakle su se doselili Orlovici. Odakle su bili vjerovatno odredjuje blize i pitanje ko su bili. Navescu ovdje jedno predanje koje sam ja cuo: "Svi smo mi od jednoga". Misli se na porijeklo brojnih srodnih bratstava Stare Crne Gore. Ko je taj "jedan"? Po meni to bi trebao da bude Stanislav Nemanjic ( kredit A. Jovicevicu ) sa svojim sinovima, kefalijama Nikolom i Djurdjem. Tako bi lokalitete vezane za mjesta boravka Orlovica trebalo traziti u cenzurisanim "od stranah makedonskih": Skoplju, Radovisu i u drzavi Mrnjavcevica kod Prilepa. Nadam se da ce mladje generacije koje se sada radjaju dati tacan odgovor na ovo pitanje i staviti tacku na dio lazne istorije Crne Gore. ...

http://www.montenet.org/2003/bozo5.html

3. Rodoslov Vukcevica Prema mojoj studiji koja je jos uvijek u toku, Drasko kao i njegovo potomstvo Vukcevici, a time i jos oko 100 danas poznatih i nama vjerovatno srodnih prezimena u Crnoj Gori, ukupno mozda vise od 50 hiljada danas zivih ljudi u Crnoj Gori, Srbiji i svijetu, ima, ukratko, sledece porijeklo: pocev u osvit istorije od prvih vladara, kraljeva Dardanije, preko Koste Zelenoga i Svete Jelene tj. kraljeva Jorka u Britaniji, preko Cara Konstantina i njegove sestre Konstante po tankoj zenskoj krvi, a preko Julija Likinija imperatora, od Julija Filipa imperatora po muskoj liniji, preko oko 25 potvrdjenih predaka dinastije Nemanjica, zatim kralja Radoslava, unuka mu Stanislava Nemanjica, preko velikog vojvode Nikole Stanjevica, preko njegova sina Volka, pa nadalje preko Todora, Pavla i Ivana Orlovica i njihovih brojnih bliskih rodjaka i potomaka, preko Nikole tj. Nikse Pavlovog ( “Arcilupisa” ) Stanjevica pa sve do danasnjih dana vodi porijeklo tih srodnih bratstava. Dakle, sa ukupno oko 65 generacija, sa prekidom od oko 10 generacija, bice to, ako Bog da, jedan od najspektakularnijih rodoslova ikada napisanih, posebno na nasem srpskom etnickom prostoru. ....

http://www.montenet.org/2002/bozo6.htm

Conte Milia Otbiele oba puta upisan indenticno zasigurno je iz poznate vojvodske kuce Milica iz Bjelica a koji su prema njihovome predanju direktni potomci Pavla Orlovica. Njihovi rodjaci Stanjevici doseljeni iz Stanjevica iz Ljeskopolja su poznati kao potomci Andrije s jedne strane a dalje potomci Velikoga Vojvode Nikole Stanjevica, kefalije, s druge strane. Nije onda tesko zakljuciti da je doticni Andrija bio Stanjevic kao i da su brojni potomci Pavla i Ivana Orlovica isto svojim dalekim porijeklom Stanjevici. Dakle, Stanislav Nemanjic je taj “jedan” od koga je po predanju danas u Crnoj Gori, Srbiji i po svijetu vise od 100 prezimena. No, da se vratim porijeklu Milica u Bjelice. Jasno je da je njihovo prezime Milic starije nego sto je zapisano u njihovom predanju. Ovaj dokumenat to direktno potvrdjuje ali nije jedini. Ako se pogledaju defteri iz 1520. i 1523. g. na Cetinje cemo naci potomke Milica Niksica, to su Ratko, Vulica i Rasko Milic. 1520. godine pored njih su upisani njima srodni Orlovici, Radko i Radic Todora Nenojeva Ivanovica Orlovica kao i nekoliko Stjepanovih sinova. Ova tri brata Milica su, izgleda, izbjegli sa Djurdjem Crnojevicem “na more “ 1496. g. i vjerovatno se iskrcali u Zadar. Tako u defteru 1523. g. njihove bastine drzi Radic Tinovoj. Njihov povratak u Bjelice je poslije 1523. g. a prije 1570. g. jer tamo u defteru TD 499 nalazimo tri Milica. To su Raic i Radan Milic u Predisu i Rasko Milic u Resni. ....

Ivan Vuković o Orlovićima, Ko su zapravo "Orlovići"?:

Nema nigde kod nas ( akcenat na Rašku sa Makedonijom i Zetu sa Sev. Albanijom-zemlje Nemanjića ) „Orlovića“ u srednjem veku da se tako prezivaju
( ovde izuzimam neke primere što se pominju na zapadu nekad nam jedinstvene države – ti Orlovići ili Orlovčići nemaju nikakve veze sa ovim što ću vam izneti ).
Ne stoji izmišljotina o vojvodi Vuku Crnogorcu nazvanom „Orle“ po Orlovom gradu u Užicu koji je svi znamo zvan Soko grad a ne Orlov grad ili po nekom tamo drugom Soko gradu. Vojvoda Vuk Crnogorac ( Crnogorac po Skopskoj Crnoj Gori ), pominje se u istoriji kao veliki vojvoda Vukša. Njegov sin vojvoda „Pavle Orlović“ nigde se ne pominje u istorijskim izvorima, bar ne pod tim imenom i prezimenom.
Drugo su narodne epske pesme i narodna legenda i predanje. To danas malo da ima veze sa realnim stanjem stvari. Ne dolazi u obzir nikakva Kosovka Devojka ni slične pretpostavke. Treba se bazirati na proverene istorijske izvore.
Npr. knjige: „Actes De Chilandar“, Ljubomir Stojanović, „Stari Srpski zapisi i natpisi“, knjiga I i II, „Monumenta Srebica I“, Monumenta Serbica II“, Miloš Milojević, „Putopisi dela prave Stare Srbije“, knjige I, II, III, Pavel Josef Šafarik, „Pamatky drevnniho pismenictvi Jihoslovanuv“. Treba se bazirati i na stare arhive: Dubrovnik, Kotor, Venecija, kao i na turske deftere i druge popise stanovništva.
Izmišljotina je i priča o doseljavanju „Pavla Orlovića“ ili njegove braće u Čarađe u Hercegovini.
U Hercegovini, oko Gacka, nije bilo u srednjem veku ni pomena od sela Čarađa a kamoli „Orlovića“. Treba pogledati objavljan Turski Defter Hercegovine iz 1477 god. od Branislava Đurđeva. Tu se zapravo vidi čega nema o „Orlovićima“. Nema ni Čarađa. Takođe treba pogledati i knjige vrsnih poznavaoca stare Hercegovine a to su Dedijer i Novak Mandić. I tu se može videti da nema „Orlovića“ u Hercegovini. Posebno ističem knjigu Novaka Mandića, „Srpske porodice vojvodstva Svetog Save“, Gacko 2000 godine. knjiga je rađena na osnovu proučavanja dubrovačkih arhiva. Popisana je sva moguća, i sitna i krupna, vlastela kao i obični narod Hercegovine od 12. do do kraja 15. veka. Svako ko je ikada nešto kupio, prodao, trgovao, bio svedok i sl. Opet nema nigde „Orlovića“! a po nekima,trebalo bi ih biti. Pitam se, gde su?
Sve je ovo poteklo od Jovana Erdeljanovića i Andrije Luburića i nešto pre njih
( razume se, oni su samo pisali narodno predanje. Ali narod je izgleda zaboravio svoje daleko poreklo ).
Narod je mogao znati do 200 – 300 god. nepogrešivo svoje poreklo ali čim se zalazilo u duboku prošlost 400 – 500 pa i 600 i više godina dolazi do problema, što je i normalno. Možda nekima nije ni odgovaralo da se priča o „Orlovićima“, ko su oni zapravo.
Jednom kada je napisana netačna priča o „Orlovićima“ počeli su je drugi pisci i autori prepričavati. Stvorila se jedna priča i jedan krug u koji su svi uleteli. Začarani krug, rekao bih.
Vojvoda Vuk ili Vukša je zvan „Orle“ zbog Orla koji je nosio na štitu i grudima.
Tada Orlove kao simbole nije mogao nositi svako. Samo pripadnici loze Nemanjića ili retki pojedinci koji su bili u srodstvu sa vladajućom kućom.
Nema oupšte pomena Orlovića u srednjem veku ( akcenat na Rašku sa Makedonijom i Zetu ).
Zašto? Pa „Orlovići“ nisu „Orlovići“. Oni su Jovani-Nemanjići-Orlovi Krilati.
„Orlovići“, to je samo sinonim za nešto sasvim drugo. Pogledajte šta.
Idem redom, ukratko:
„Orlovići“ su potomci vladajuće loze Nemanjića. I ne samo tadašnji srednjovekovni „Orlovići“ nego i više od polovine tadašnje Srpske vlastele.
Kralj Stefan Prvovenčani imao je sinove: Kralja Radoslava, kralja Vladislava, Uroša I i Predislava ( Sava II ). neki od njih se pominju kao Krilati Orlovi, zato što su na grudima i štitovima nosili Orlove sa raširenim krilima.
To je, da kažem, prvi pomen „Orlovića“. mada se oni kao rod obrazuju kasnije. Kralj Radoslav je bio na vlasti do 1234 god. tada ga Kralj Vladislav zbacuje sa prestola. Radoslav beži u Dubrovnik, kasnije u Drač.
Tamo u Draču ga žena Ana Anđeo Dukeni napušta i odlazi sa jednim franačkim vitezom ( ovo uzimam kao uslovno – nesigurni su podaci od Teodosija i Domentijana, pogotovo kad se uporede sa drugim izvorima ).
Kralj Radoslav sav skrhan vraća se u Rašku, Sveti Sava ga miri sa kraljem Vladislavom. Radoslav se oko proleća 1234 god. zamonašio i dobio monaško ime JOVAN. Zamonašio ga je stric Sava. Dobija na upravu delove Zete i Sev. Albanije.
„Sveti Sava zamonašio kralja Radoslava!
Sam čin zamonašenja je po Teodosiju urađen zbog toga što je Sava želeo da na neki način zaštiti Radoslava od osvete njegovog brata Vladislava. "A hoteći zaustaviti bratovljevo neprijateljstvo protiv njega, ukrasi ga anđelskim i inočkim obrazom, nazvavši ga Jovan monah umesto Radoslav" (Teodosije). Radoslav je poživeo još nekoliko godina i umro (godina se ne zna, ali je bila nakon 1235.), a sahranjen je u Studenici“.
Zašto Jovan?
Kult Sv. Jovana je bio u zamahu u Raškoj, pogotovo od vremena kada je
Sv. Sava doneo ruku Jovana Krstitelja iz svete zemlje i darovao je svome bratu Stefanu Prvovenčanom kao izuzetnu relikviju. Ali i kult Jovana Bogoslova i Evangeliste je bio jak kult. Setimo se kako je Sv. Sava u Svetoj Zemlji kupio kuću Jovana Bogoslova gde se odigrala i tajna večera. Tu je Sv. Sava podigao crkvu i posvetio je Sv. Jovanu. To je sve kupljeno od novaca kralja Radoslava.
„Sveti Sava je sa svojih putovanja doneo u Srbiju relikvije: Desnicu svetoga Jovana, danas se čuva u Sijeni, Česnicu-delić Časnoga krsta i Čudotvorno žezlo, čuva se u manastiru Sv.Trojca kod Pljevelja.Sa Svetim Savom jača kult svetoga Jovana u Raškoj. Čak podiže Manastir svetog Jovana u Svetoj zemlji, i to od blaga kralja Radoslava... "Kralj Radoslav dade mu da sa sobom ponese veliki tovar zlata i srebra, a dao bi i sav dom svoj da je sveti hteo uzeti" (Teodosije). Na prvom putovanju u Jerusalim, sveti Sava kupio je kuću Jovana Bogoslova. U ovoj kući je Soba tajne večere - odaja u kojoj je Gospod apostolima oprao noge, a zatim, na poslednjoj večeri, ustanovio Euharistiju Svetu tajnu pričešća. U ovoj kući Gospod se posle Vaskrsenja, javio apostolima... Ispod ove sobe, u istoj kući je i Davidov grob. Kuću je sveti Sava kupio od Saracena. Tu je sazidao crkvu svetog Jovana, odlažući povratak kući sve dok crkva nije bila završena. Crkva i kuća su, u potonjim krstaškim ratovima –porušeni... Crkvu i kuću Svetog Jovana Bogoslova, sveti Sava daće kao metoh lavri Svetog Save Osvećenog“...
Jovan Evangelista se u crkvi prikazuje i kao Orao krilati. Sv. Marko kao Lav krilati,
Sv. Luka kao Vo i Sv. Mateja sa krilima-anđeo.
Znači: JOVAN= Orao.
Kralj Radoslav je imao sina Dragoša ili Dragoslava ( ovo nećete naći nigde zabeleženo u istoriji ). Dragoslav je bio veliki župan i veliki kaznac na dvoru kralja Uroša I, kralja Dragutina i Milutina.
Pogledajte u knjizi „Istorija Jugoslavije“, Vladimir Ćorović, Fototipsko izdanje iz 1933 god., prosveta Beograd 1989 godina, A možda ima i na netu “Istorija Srba“isto Ćorović:U ratu između Raškog krlja Milutina i Bugarskog kneza Šišmana ( Vidinski gospodar ) 1290 godine, Srbi su porazili Bugare. Uslove mira diktirao je kralj Milutin. Kao jemstvo za taj mir imalo je biti brak Šišmanov sa ćerkom velikog Srpskog župana Dragoša i kasnije brak Šišmanova sina sa Milutinovom ćerkom Anom ( Neda ).
Pa zar bi ugovarali mir sa brakom nekog tamo običnog vlastelina ili sa jednim Nemanjićem.
Dragoslav je imao sina Stanišu, Stanislava –Stana i ćerku Anu ( nazvana po babi Ani Dukeni ).
Stanislav – Stan je bio protovestijar kod kralja Milutina i kralja Stefana Dečanskog. Imao je sinove velikog vojvodu Nikolu Stanjevića i Đurđa – Grgura Stanjevića kao i četiri ćerke ( jedna je bila udata za župana Pribila kod manastira Dobrun. Imala je sinove Stefana i Petra-kasniji monah Jovan. Ostale tri ćerke su bile monahinje u Zeti, na Skadarskom Jezeru ).
Vojvoda Vuk Crnogorac „Orle“ je bio sin ili Nikole ili Đurđa. Ja bih rekao Đurđa ili Grgura, kako se još nazivao. Veliki vojvoda Nikola Stanjević je bio najveći srpski diplomata za vreme cara Dušana i najobrazovanija ličnost u Srba posle velikog humskog kneza Miroslava i Sv. Save. Bio je velmoža u Makedoniji
( Radoviš, Stumica i jedno vreme načelnik carskog grada Skoplja ).
Đurađ-Grgur Stanjević ili Jovan ( svejedno je ) bio je veliki čelnik na srpskom dvoru i komandovao je nekom vrstom stajaće vojske. Pa zar bi dali nekom drugom vlastelinu moć da komanduje stajaćom vojskom a ne jednom Nemanjiću.
Bio je uvek uz cara. Kasnje se nalazi uz caricu Jelenu posle Dušanove smrti. Imao je posede oko grada Sera u Makedoniji
Pogledajte i titule:
Veliki župan, veliki kaznac, veliki vojvoda, veliki čelnik. To su titule koje su isprva davane samo pripadnicima vladajuće kuće tj. Nemanjićima.
Veliki vojvoda Vukša – Vuk Crnogorac „Orle“ je imao sinove Vojvodu Pavla ( koji se tada nije pisao kao „Orlović“ ) i čelnika – vojvodu Radoslava – Radiča..
Za raseljavanje „Orlovića“ sa svojih poseda u Makedoniji može se uslovno uzeti godina Maričke bitke 1371. ili možda i događaj kao što je krunisanje i uzurpiranje vlasti od kralja Vukašina Mrnjavčevića 1365 god.
„Orlovići“ se sele preko Sev. Albanije i tadašnjih srpskih oaza-Sclavinija oko Skadra i Lješa u Zetu. Verovatno na svoje stare posede koje je još dobio kralj Radoslav od brata kralja Vladislava.
Zato nalazimo u knjizi kod Kovijanića 1440 god. na Cetinju Tudora Nenoeva Ivanovića Orlovića. ( ovo Ivanović možda nije ime đeda nego prezime Iovanović odnosno Iovan što znači Jovan ili Orao – Nemanjić ).
Vojvoda Pavle je imao Nenoja, koji je na Cetinju u prvoj pol. XV veka i kefaliju, kancelara Nikolu,
Knez Šćepan ( Stefan ) Nenojević – sin Tudorov ( možda i brat ) bio je Cetinjski knez a bio je i na dvoru Ivana Crnojevića.
Treba onda pogledati Turski defter Crne Gore iz 1521 i 1523 god. Eto na sred Cetinja „Orlovića“ ( samo ih treba znati pronaći ) sa knezom Vlatkom, sinom kneza Šćepana Nenoevića.
Eto „Orlovića“ = Jovana na sred Cetinja a ne u Čarađu ili u Gacku u Hercegovini. Tamo su kasnije doseljavali pripadnici Orlovića. Iz Zete kasnije Stare Crne Gore prema Hercegovini, Bosni i u Liku i Dalmaciju.
U srpskom jeziku nije postojalo slovi J do reforme Vuka Karadžića. Isto se pisalo kao IO ili IW.
„Orlovići“ to su Jovani-Ivani ili Nemanjići-Vukanovići svejedno je.
Oni nastaju ( ova grana Nemanjića ) posle 1234 godine. i to je cela priča.

Rodoslov Orlovića i potomci roda Orlovića

Rodoslov Orlovića:



Blagonaklonošću Draga Perovića iz obraznika "Golija" dobio sam rodoslov potomaka Milije i Martina Orlovića (braće Pavla Orlovića) koji su se sa Kosova doselili u selo Čarađe na planini Goliji.
Rodoslov je objavljen u obrazniku "Golija", broj 6 (2006), strana 19.
Kliknite na rodoslov ako želite da ga otvorite uvećanog u novom prozoru!




Од рода Орловића колико је до сада познато потичу:

Дамјанци, Раичевићи, Тепавчевићи, Манојловићи, Лаловићи у Невесињу, Гацку, Никшићу и Калиновику;

Самарџићи у Кривошијама,

Мартиновићи, Вуксановићи и Бориловићи у Бајицама и Цетињу;

Кривокапићи, Банићевићи, Поповићи, Миљеновићи, Бошковићи, Ђуричићи, Марковићи, Бајковићи и Томашевићи у Цуцама;

Ђуричковићи и Драговићи у Загарачу;

Бандићи у Команима;

Османагићи у Подгорици;

Милићи, Абрамовићи, Андрићи, Мрваљевићи, Пејовићи, Црвенице _ Црвеничани, Вуковићи, Правиловићи, Јовановићи у Бјелицама;

Горановићи и Канкараши у Голији;

Чакићи на Ријеци Црнојевића,

те још неколико мањих и млађих братстава која су настала од ових као што су:Бандићи, Ђурчићи, Асановићи, Пиронићи, Перовићи, Гузине, Средановићи, Вечковићи, Ајдарцуцићи, Пиштигњати, Банићевићи, Шакићи, Ђапо, Преобрашени, Мијајловић, Бјековићи, Ченгићи, Миљеновићи, Симовићи, Џевердановићи, Сворцани, Липовци, Илићи, Ивановићи, Милићи, Пекићи, Дубљевићи, Хрњези, Прстојевићи, Полексић, Новаковић, Лабало, Канкараши, Бјелице, Шутићи…

Azbucnim redom:

Abramovići, negdje Avram i Avramović, grana Orlovića; Bjelice (Cetinje), porijeklom s Kosova, od njih su odseljeni u: Peroj (Istra) od 1657. god. Jedno vrijeme su živjeli u Čarađu (Golija); od njih su: Radinović u Zeti i Kankaraš u Goliji i drugim mjestima, kao: Bjelica u Oputnoj Rudini (Nikšić), a odatle su se jedni preselili u okolinu Stoca i Nevesinje (Hercegovina).

Andrić, Andrijić; u Bajicama (Cetinje) ogranak Stijepovića; Prediši (Bjelice), Cetinje, grana Orlovića (od vojvode Bjela), predak Andrija prozove se Kankaraš, srodnici: Vukovića, Crvenica i Mrvaljevića. Od njih su u Peroju (Istra), Prokuplju, Lebanima i Leskovcu (Srbija), sa tim prezimenima su i u Goliji (Nikšić), a u Hercegovini kao: Damjanac, Lalović, Manojlović i Tepavčević u Kazancima (Golija), Goranović i Stanjević. Vidi: Orlović i Martinović, Bajice (Cetinje) i kao: Stijepović.

Andrići (Stijepovići), bratstvo u Bajicama

Andrović, ogranak Raičevića, porijeklom iz Bajica (Cetinje);

Adžagić, Goričani (Zeta), srodni Osmanagićima, ogranak Martinovića iz Bajica (Cetinje). Vidi i kod Martinovića i Rajičevića u Zeti


Bandić, srodnici Orlovića, sa Orline ispod Budoša (Nikšić) i Komanima (Podgorica), potomci Radonje Ivanova, razgranati. Porijeklom su iz Klisure (Kosovo), vidi: Sekulić, Vukadinović, Vukotić, Barović, Stanković i Kolarović. Od Bandića (Komana) odselili su se na Romaniju, u Šumadiju i u nekim mjestima se prezivaju Bandić ili Komanin, kao takvi u Ulcinju (1891. god.), a kao: Bandić u Baru i peraškim naseljima; i u Bosnu: Kamen (Rogatica), Pofalići i Osjek Blažujski, Sarajevo, Gudovac i Dubovik Alihegov (Krupa).

Bandići (Vukovići, Barovići, Vukadinovići, Sekulići, Radonjići), bratstava u Komanima

Bajić, ogranak Martinovića u Komaima, porijeklom iz Bajica

Bajići (Martinovići), bratstvo u Komanima
Bajica (Bajo), predak Martinovića
Bajica, Komnen, predak Samardžića

Bajković, Zalupe (Cuce), Cetinje, ranije: Orlović. Od njih su u: Građanima i Riječanima (Rijeka Crnojevića);
Bajkovići (Krivokapići i Preobrežani), grupa bratstava u Cucama

Brajković, u Cucama (Cetinje) potomci Nenoja Orlovića, razgranati i kao: Dupončević

Bajčeta, kod Pljevalja označeni kao Orlovići, jesu iz Miljevine (Foča)
Bajčetić, vidi: Bajčeta, ogranak Martinovića iz Bajica (Bajov ugao), Cetinje, preseljeni u Miriloviće, Belače, Baljke i Ljubovo (Hercegovina); jedni u Suvadol (Suvi do) i Širokom polju (Lipljan); Ljuće, Brvenica, Kakmuži, Kosenice i Ljuće (Mataruge), Pljevlja. Porijeklom iz Banjana (Nikšić), slave Jovanjdan; vidi: Lončar i Mirković, ogranak Martinovića

Banićevići sa Šakićima (Preobrežani), bratstvo u Cucama
Banićević, Cuce (Cetinje), ogranak Mijajlovića, iz grupe Preobražana.

Barovići (Bandići), bratstvo u Komanima


Bešlić, u Momišićima, Karabežu i Kruševcu u Zeti i Podgorici srodnici su Osmanagića, starinom iz Bajica (Cetinje)

Bjeković, u Garevu (Gatačko Polje), ogranak Damjančevića sa Krsca (Golija),

Bjelica, u Prediše (Ćeklići), Cetinje, doseljenici iz Čarađa (Gacko), srodnici Orlovića. Od njih su u Mikulićima (Bar) od 1742. god. kao: Ćeklić, jedni u Metkovićima (Dalmacija); Petrovac (Lastva) na Moru, Buljarica, Glušice i Golubovići (Paštrovići) 1785. god. jesu iz Bjelica (Cetinje); Prijevor, Vranovina (Boka Kotorska) jedni i kao: Kovač, Mrkovi i Klinci (Tivat), jesu od Milića, bjeličkih; u Žabljak na Skadarskom jezeru (potomci Jovana) došli iz Goliša (Vraka), Skadar, porijeklom od Abramovića iz Bjelica (Cetinje); Borete i Poboru (Budva) i kao: Milić - Bjelica jesu iz Bjelica (Cetinje), od njih su u Carigradu (Turska); Donji Banjani i Vrbise (Oputne Rudine) jesu iz Bjelica (Cetinje). Od njih u: Bileći, Bogdašićima (Bileća), pa jedni u Krstac i Srijede (Nikšić), selima: Trebjesinu, Meči (Čantrovini), Potok prisoju, kod Dabra i Stoca (Hercegovina); kao: Bjelica, Pejanović kasnije: Dobranić (od Peja) a od njegova brata Živka su Bjelica, a u Kubatovinu, takođe u Dabarskom polju kao: Novaković, ranije: Abramović, a od 1834. god. kao: Pejović, a u područnom Potkubašu kao: Šutić i Andrić, a stolačkim Blacama (od 1878) kao: Živaljević. Svi su iz Prediša i okoline u Bjelicama (Cetinje); u Nevesinju jedni bjelički su i kao: Pešikan, a u Hadžićima (Sarajevo) kao: Krsmanović, a u Tasovčiću (Čapljina) iz Duba (Bjelice) kao: Popović-Bjelica, do 1851. god. kao: Milić. Od njih su u Beogradu; iz Prediša (Bjelice) su u Ćesimu (Konjic) i Visokom (Bosna) Andrić, pa Bjelica; Pobrežje (Nevesinje), jesu Bjelica iz Crne Gore; u Montani (Sjedinjenim Američkim Državama) od 1909. god. Bjelica iz Bjelica (Cetinje); u Nikšiću i područnom Jasikovcu, kao i Baru jesu iz Bjelica (Cetinje); od njih su u Jevcu (moravički kraj), Srbija, a Jovinim livadama (Prokuplje), jesu iz Oputne Rudine (Nikšić), porijeklom iz Bjelica (Cetinje); u Lonjini (Ljubovija) i niz Drinu kao: Bjelica i Bjelica-Savić, iz Pive; a tamo iz Stare Crne Gore. Od njih su u nekim mjestima Mačve, Podrinja i po bivšoj Jugoslaviji; od njih su kao: Bjeličić na Zlatiboru, pa u Uvac, Sirogojno (jedan kao: Bjelica - Bjeličić); u Durakovićima, na obroncima Jahorine kao: Bjelica i Duraković, iz Crne Gore. Od njih su u Sarajevu i drugdje. Polovinom 19. v. iz Crne Gore u Zabrđe (Glavice) i Crnetinu (Sarajevo) i oni u Stanojevićima, podno Trebevića kao: Bjelica, a u Jakši Do (Ponor) - Pale Bjelica, iz Korita (Bileća), grana Bjelica; u Trnovu (Bosna) kao: Trgovčić, ogranak Bjelica (Cetinje) srodni Orlovićima i u Metkovićima

Bjelica (Milić), bratstvo u Sotonićima

Borilović, Bajice (Cetinje); Salč (Ulcinj)
Borilovići, bratstvo u Bajicama

Boričić, Vranjina, na Skadarskom jezeru, doselili iz Bajica (Cetinje

Bošković, Bjelice (Cetinje), od njih su u Kotoru.
Boškovići (Gradinjani), bratstvo u Cucama


Crvenica, Bjelice (Cetinje), pa u Nikšić, ogranak Andrića = Kankaraša
Crvenice (Crveničani), grana bratstva Andrića u Bjelicama


Večković, ogranak Krivokapića, iz Cuca.
Vuksanovići, bratstvo u Bjelicama i Bajice, rodjaci Martinovica.

Vujović, Budva; ogranak Orlovića

Vojinović, vidi: (Pero Jokov) Martinović u Bajicama;
Vojinovići (Tomasevici), dio bratstva Martinovića u Bajicama

Vukadinovići (Bandići), bratstvo u predjelu Bandićima

Vukićevići (Pravilovići), bratstvo u Ublicama

Vukovići (Andrici), bratstvo u selu Andrićima
Vukovići (Krivokapici), bratstvo u Cucama

Vukosavovići (Tomaševići), dio bratstva Martinovića u bajičkom Donjem Selu

Vukotići (Bandici), bratstvo u predjelu Bandicima


Goranović, Bjelice (Cetinje) od Andrića = Kankaraša iz s. Prediša, iselili se u Zaljutnicu (Goliju), Nikšić, od njih u južnoj Srbiji, i Vrbicu (Trnovice). od njih su u Čarađu i Miločanima (Nikšić)

Gorović, doseljenici u Vraku (Skadar), potomci Raičevića iz Zete, porijeklom iz Bajica (od Raiča Martinovića i kao: Vjeta);

Grgurević; Nikšić, ogranak Martinovića iz Bajica (Cetinje)

Gradinjani, zagranak bratstva u Cucama
Gradinjani, bratstvo u Cucama

Guzović, Vraka i Skadar (Albanija), potomci Martinovića iz Bajica (Cetinje). U Skadru su i kao: Martinović = Petrović, ranije: Froka (Vraka), Skadar


Damjanac, Ćarađe u Goliji (Nikšić), od njih su u Šipačnom (Gacko)

Delibašić, iz Kuča su srodnici Prenkića dosta iseljavali, pa ih navode i kao: Martinović, iz Bajica

Dragutinović, u Komanima (Bandićka Župa), Podgorica, (potomci Dragutina Vuka Radonjina) preci Bandića iz grupe Orlovića

Dragovići- Stijepovići, bratstvo u Bajicama

Drašković, potomci Prenta Ozrova iz grupe Orlovića.

Dubljani, bratstvo u selu Dubu u Bjelicama
Dubljević, Dubljevići (Otar), Piva, doselili su se iz Duba (Bjelice), od njih su u Gacku, Izgorima, Borču, Tepcima i Ninkovićima, a u Uskocima (Žabljak) od 1780. god. kao: Popović; Đedov Do (Gornja Morača); Čeoče (Bijelo Polje); Rastovac (Nikšić); Herceg-Novi i područna mjesta, doseljeni su iz Dubljevića (Nevesinje)
Dubljevići iz Pive (Dubljevici, Pirni Do), porijeklom iz Duba-Bjelice

Dupončević, ranije: Brajković Njeguši (Cetinje) 1445. god.

Dževerdanovići, grana bratstva Gradinjana - Miljenovića u Cucama


Đolović, Ljuhari (Fundina), Kuči. Zajedno sa Perkovićima i Muhovićima potomci su Đure i Krste Martinovića iz Bajica (Cetinje). Od njih su u dolini Lima, jedni i kao: Đolaj u Zatrijebaču

Đukanović, vidi: Brajković i Orlović.

Đuranović, u Komanima (Podgorica) potomci Đuraša Stanka Vukotina, grana Bandića iz grupe Orlovića

Đuričković, Dobronjež do (Đuričkov do) u Cucama; odatle i iz Cetinjskog polja dolaskom pod Garač planinu i u Komane (Podgorica) potomci Đurička Ivanova razgranali se i ima ih u više mjesta Zagarača. Jedno vrijeme su živjeli u Čarađe (Gaco), kao dio grupe Orlovića; od ovih Đuričkovića su: Bogetić, pa od njih kao: Mihailović i Dragović u Umčarima (zaseok Živkovac), Srbija, kasnije oni u Umčarima kao: Rasavović, kod Soko Banje u Jablanici i Uroševcu kao: Bogetić; u Spiču kao: Rasavović; Bar i kao: Vešković i Vuksanović, kod Valjeva kao: Vuković kasnije Lazarević, Kočani (Nikšić), kao: Bogetić i odatle u Labljane (Peć), Cetinju.

Đurović , Đujović; Glavati (Tivat) iz Bajica (Cetinje); ogranak Mijajlovići, grana Krivokapića;
Đurovići, uže prezime jednoga dijela bratstva Martinovića u Bajicama


Žarković. Jedno vrijeme su živjeli u Petrovićima (donji Banjani) i kao: Orlović, kasnije: Rajković, pa Žarković, porijeklom su od Dečana (Metohija)

Živković, u Cuce (Zaljuti), Ržani Do i Trešnjevo, oni su iz grupe Bajkovića, doseljenika iz Čarađa (Gacko). Od njih su u Grahovu, Nikšićkim Trepčima,
Cetinju, Župi Nikšićkoj, Bijeloj, Herceg-Novom, Srbiji, Orahovici, Kotor (1689. god.)

Živkovići, grana bratstva Perovića-Preobrežana u Cucama


Ivanović, Dub (Bjelice) ogranak Milića;


Jovanović, u Podgoricu iz Bajica (Cetinje);


Kankaraš, Nikšić, preci su njihovi iz Prediša (Bjelice) i Čarađe, vidi: Andrić u Predišu (Cetinje)

Kneževići, grana bratstva Perovića-Preobražana

Komnen Bajica, predak bratstva Samardžića
Komnen, predak bratstva Grabljana
Komnen, sin Pavla Orlovića, predak bratstva Gradinjana

Koskići (Osmanagići), muslimani u Podgorici

Krivokapići (Bajkovići), bratstvo u Cucama


Latković, neki u Bosni iseljenici ranije Martinović u Bajicama (Cetinje);
Latkovići, manje bratstvo Tomaševića - Martinovića u Bajicama

Labal (Bjelica), u Gornje Selo (Nevesinje) došli iz Crne Gore.

Lipljani (Popovići), bratstvo u Cucama

Lončar, Boljanići, Žin, Krće, Đakovići iz Dabovine i Crljenice (slave Jovanj dan) i Ovrhovine (Pljevlja), ogranak Bajčetića


Manojlovići, iz Caradje, rodjaci Tepavcevica

Martinovići, grupa bratstava u Bajicama
"Martin" kao predak bratstva Martinovića
Martinovići ili Vujadinovići (Milići), bratstvo u Resni
Martinovići (Bajići), bratstvo u Komanima

Mrvaljevići, grana bratstva Andrića u Predišu
Mijajlovići - Preobrežani, bratstvo u Cucama

Miljenovići, grana bratstva Gradinjana u Cucama

Milići, bratstvo u Bjelicama
Milić - Bjelica, bratstvo u Sotonićima

Miloševići (Martinovići) u Bajicama

Mirkovići, dio bratstva Ivanovića - "Krivokapića" u Cucama

Nikolić, Bajice (Donje selo) ogranak Tomaševića = Martinovića
Nikolići, rod bratstva Stijepovića u Bajicama

Nenojević, u Riđanima (Nikšić) 1440. god.; u Bajicama (Cetinje), kasnije jedni i kao: Martinović

Novaković, Hercegovina od Abramovića iz Bjelica (Cetinje.


Ozrinić, ranije Radović, u Bajicama (Cetinje); Čevo (Cetinje) 1335. god. u područnim Perkovićima i kao: Ozrov. Iz Čeva 1687. god. odselili se u Sasoviće

(Boka Kotorska), i u Azanju i Šekulare (Vasojevići), vidi: Orlović

Orlović, Moštanica (Riđani), Nikšić (Orliban u 14.v.); iseljeni u: Čevo (Ozrinići), Cetinje, Miriloviće i dalje po Hercegovini; Petrovići i Prigredina u Banjanima, kasnije kao: Rajković u Vukovom Dolu (Bileća); u Đakovicu (Metohija) i dalje u Vrbešnicu (Kosovo) i jedni kao: Žarković pod planinom Žabe (Neum); Bajice (Cetinje) i odande u Lastvu (Grbalj); Bjelopavlići; iz Čarađa i Kazanaca (Gacko) pa u Prigredinu (Banjani), Nikšić, odande u Cuce i Čevo (Cetinje). Jedan u Bjelice (Cetinjesko polje); Orlovići od porodice Pavla Orlovića i drugih potomaka Orlovića; vidi: Martinović; iz Teočaka (Dragačevo), Šumadija. Vidi: Klikaraš i dr.
Orlovići, staro bratstvo u Bajicama
Orlovići, rod u Lastvi

Osmanagić, kao: Koskić iz grupe Martinovića iz Bajica (Cetinje) u Nikšić


Pavle Orlović, po predanju predak Martinovića, Cuca, Bjelica i dr. srodnih bratstava

Paštrovići (Budva) jesu ogranak Andrića iz Bjelica (Cetinje), isti su u Budvi; Donja Lastva i Krtolska naselja, u Grblju su iz Konavala; Pobori (Budva),

Pejovići (Ovsine ili Gulupeste), bratstvo u Cucama

Pravilovići, bratstvo u Bjelicama

Perovići (Ozrinići) u Bajicama

Popovići ili Lipljani, bratstvo u Cucama

Preobrežani, grana bratstvene grupe Bajkovića u Cucama

Predišani, bratstvo u Bjelicama


Radičević, Gorica, Lužani, Mataguži i Golubovci (Zeta) potiču od Martinovića iz Bajica (Cetinje) i kasnije kao: Raičević. Od njih u Vraki (Skadar),

Radovići, grana bratstva Ozrinića u Bajicama

Radonić (Lavčić - Lapčić), ranije: Borilović, u Bajicama (Cetinje) od njih: Kotor, Škaljari, Kuči, od njih u Zabrđe (Sutomore),
Radonjići, Maine (Budva) od Borilovića iz Bajica (Cetinje)

Radulović , Cetinje odselili se u Bajice kao: Radović i Perović. Radulovići, staro prezime Perovića i Radovića u Bajicama

Radinović, ogranak Abramovića iz Bjelice (Cetinje);

Raičević, Bajice (Raičeva dola), Cetinje ranije Martinović, u Zeti potomci Raiča Jova Martinova iselili u Bandiće (Komani) pop Ivan pa sin Raič Ivanov. Njegovi potomci i u Zetu kao: Čigalj; u Trnovu (podnožje Jahorine), Spuž, Lješkopolje, Gornju Goricu, Lužane, Berislavce, Golubovce i Mataguže (Zeta) i u Podgorici i Zatrijebaču, Doljani, od njih oko 1750. god. u Vraku (Stari Borič - Vezirov Borič - Vezirov Carski Has), Skadar i kao: Raičević, Martinović - Petrović (potomci Batrića Martinova) njihovi ogranci: Maslarica (Maslovarica), od njih u: Srbiju a Ratković, Andrović, Bošković, Stojović, Maslovarić (Maslarica) i Todorović u Zeti; srodnici Piraljića i Piranića; Raičević Golubovci i Berislavcima (Zeta), od njih su u Katalipe (Argentina), Slavonskom Brodu; Trnovu (Sarajevo), Kruševac (Srbija) pa u Bugarskoj, Grčkoj, Turskoj, Bihoru (Bijelo Polje) od Gusinja (Gornje Polimlje);u Ceklinu (Rijeka Crnojevića) 1582. god. pripadaju Raičevićima (Martinovićima) iz Bajica (Cetinje), vidi: Martinović u Komanima

Ratković, uži ogranak Raičevića (Martinovića)

Samardžić, Cetinje; Krivošije (Boka Kotorska) potomci Sava Ivanova, grana Orlovića (Strahinjića), jedni u Blagaj (Hercegovina) pa u Karlovce (Srem); Čarađu (Gacko) porijeklom su iz grada Sokola (Bosna), jedno vrijeme u Cucama i Bajicama (Cetinje), od njih su u Podgorici, od Komnena Bajice, pretka bratstva Samardžića, u Krivošijama (jedni i kao: Samardžić - Komnenović) i Rijeci Crnojevića kao: Osmanagić i Čakić; Samardžić u Kusidima i u Nikšiću; i kao:

Samardžić u Komanima (Podgorica).

Sekulić, grana Bezdanovića u Bandićima (Komani) potomci Sekule Radonje Ivanova, grane Orlovića (Strahinić), a jedni su (1888. god.) preselili u Zagonje i Donje Mikuliće (Ulcinj) i Zaljev (Bar); u Borič Stari (Skadar).

Simović , Cuce (Cetinje) ogranak Miljenovića (Gradinjana) doseljenih iz Čarađa (Gacko);

Stojanović, Danilovgrad i Orja Luka, ogranak Martinovića iz Bajica (Cetinje);

Stanović, u Komanima (Podgorica) iz grupe Orlovića

Stijepović, Bajice (Cetinje) ogranak Tomaševića, ranije Martinović; Goričani, Grbovci (Zeta), Podgorici, Skadru i Carigradu, grana Martinovića iz Bajica (Cetinje)

Sredanović, Cuce (Cetinje) ogranak Krivokapića, od njih u Nikšiću i Kotoru

Sokolović, iz Bajica (Cetinje) u Vraku (Skadar) kao: Martinović; odselili i u Skadar, Sarajevo, Ulcinj, Podgoricu, svojataju se sa Martinovićima iz Bajica (Cetinje) Grahovo (Nikšić)

Stanjević, Kazanci (Golija), Nikšić, iz Bjelica (Cetinje), ogranak Andrića = Kankaraša;

Stanković, u Komanima ogranak Bandića


Tepavčević Od njih su jedni u Vratkovićima (Gacko), pa odatle, neki u Bobutovo Groblje (Golija), Nikšić; u Trajni do (Gacko) prešli iz Čerađa (Golija), Nikšić; Velimlje (Nikšić), grana Orlovića

Todorović, Bjelice (Cetinje), ogranak Milića

Tomašević, Bajice (Cetinje) ogranak Martinovića;

Turčinović, u Kčevu (Ozrinići), Cetinje grana Orlovića; Brajići (Uglješići), Budva; jedni kao: Gardašević na Čevu (Cetinje); Ogranak Perovića (Preobražana) u Cucama (Cetinje)


Šutić, u Potkubašu (Dabarsko Polje), Hercegovina od Abramovića iz Bjelica (Cetinje)

Čakić, u Podgorici, Cetinje, Novom Sadu, kod Rijeke Crnojevića potiču od Samardžića; Cetinje

Kula i Grad Orlovića Pavla

Kula Orlovića Pavla je stara utvrda kod sela Krasojevaca,4km jugoistočno od Rudnika.Danas ima ostataka utvrđenja.

Literatura
Aleksandar Deroko, „Srednjevekovni gradovi u Srbiji,Crnoj Gori i Makedoniji“, Beograd 1950

Grad Orlovića Pavla (znan i kao Baba) je tvrđava koja je postojala oko 10 km istočno od Paraćina. Njene ruševine je obišao i opisao Feliks Kanic na svom proputovanju kroz Srbiju tokom XIX veka. Danas na tom prostoru nema nikakvih ostataka utvrđenja. Ime dobio po junaku Orloviću Pavlu.

Gospodar Petrusa, župan Vukosav, je podigao još jednu bogomolju na obalama Crnice. To je manastirska Crkva, posvećena Presvetoj Bogorodici u selu Lešje na planini Babi. Pored Crkve se nalazi i kula Orlovića Pavla, koja je čuvala ulaz sa Čestobrodice u Pomoravlje. Pored Crkve se nalaze tri čuvena izvora na koje je dolazila kraljica Natalija da pije vodu.


U ataru sela Lešja nalazi se kula Orlovića Pavla, kosovskog junaka, koja nije samo jedna samostalna kula, već je to jedan od objekata u sastavu srednjevekovnog utvrdjenja. To utvrdjenje se sastojalo od više objekata od kojih su najznačajniji bili crkva u obliku pravoslavnog krsta dužine 15 a širine 8 metara, konak pravougaonog oblika sa stranicama 10 i 13 metara i kula sada nosi naziv "Kula Orlovića Pavla", u obliku kvadra ivice 7 metara.

Prema podacima oblasnih gospodara, kula i crkva su sagradjene još 1204. godine, a konak i druga kula u obliku pentagona sagradjeni su kad je upravnik utvrdjenja bio Orlović Pavle, 1369. godine. Posle Kosovskog boja 1389. godine na kome je Pavle poginuo, utvrdjenje nije imalo upravnika sve do 1411. godine, kada upravu nad njim preuzimaju Vukoslavići i drže ga do 1456. godine, od kada se utvrdjenju gubi svaki trag. Naime, Turci su ga porušili 1456. godine i sav narod pobili. Iskopavanja su pokazala da je kula Orlovića Pavla jedina donekle odolela zubu vremena i turskim rušenjima, jer deo kule i danas stoji iznad sela Lešja. Na ruševinama crkve iz 1204. godine meštani sela Lešja su izgradili crkvu.

Napuštajući dolinu reke Ljig, penjete se uz severne padine planine Rudnik (1132m) i prolazite pored klimatskog mesta Rudnik, značajnog starog rudarskog naselja iz antičkog doba i srednjovekovne Srbije. Tu su ostaci tvrđave kopja je imala četiri kule. Služila je za zaštitu rudnika olova, cinka i srebra. U podgrađu sa trgom živeli su rudari Sasi, Srbi i Dubrovčani. Rudnik je bio u posedu kralja Milutina, cara Dušana, a kasnije i kneza Lazara. U vreme Turaka, sve do 1815 god. kada su ga napustili, bio je sedište Rudničke nahije.
Na oštroj kamenoj piramidi, 4 Km od Rudnika, nalaze se ruševine stare tvrđave Ostrovice, koju je 1454 godine razorio sultan Mehmed II Osvajač. U blizinu su i ostaci starih tvrđava Kule Orlovića Pavla i Treske.

Drugi gradovi gde su boravili Orlovići:

Okolina Bosanskog Petrovca:

"Od srednjovjekovnih naselja treba spomenuti grad Covku koji se spominje u
XV vijeku. Ruševine ovog grada nalaze se na prvobitnoj predhistorijskoj gradini.
Historijski izvori ga spominju kao kraljevski grad u Humskoj župi. Najpoznatiji
gospodari Covke bili su plemici Orlovici, koji su ovaj grad odrzavali sve do
njegovog pada pod osmansku vlast 1524 godine. "


Vlasenica:

"U vrijeme bosanske samostalnosti područje danasnje Vlasenice ulazilo je u sastav srednjovjekovne župe Birač o kojoj se prvi pisani tragovi nalaze 1244.g. i danas se čuvaju u dubrovačkoj biblioteci. Ovaj kraj je u to vrijeme bio uglavnom u posjedu feudalne porodice Pavlovića, Dinjičića, Zlatonosovića i Orlovića koji su u blizini Vlasenice imali svoja utvrdjenja i zamkove."

Ljesanska Nahija

Citati iz radova Bozidara Alekse Vukcevica

Oko 1450. godine bice dosta pomijeranja stanovnistva na prostorima buduce Ljesanske nahije. Ako bi se pravio pregled sto je poznato o tom periodu trebalo bi pomenuti radove Rista Kovijanica u kotorskom arhivu, zatim treba pomenuti radove Pavla Rovinjskog i Erdeljanovica kao i vrlo uspjesne i detaljne radove Andrije Jovicevica ali nazalost samo za Ljeskopolje ili dio koji naginje Ljeskopolju. Iz novijeg vrijemena treba pomenuti radove Pavla Radusinovica koji su za ovaj period na prvi pogled u redu. Medjutim, ako se pogleda sto je sve moglo biti poznato ili dostupno naucnoj javnosti kada su ti radovi publikovani, jasno je da su njegovi radovi iako najnoviji i najbogatiji podacima istovremeno i najproblematicniji. Postaje jasno da je u novije vrijeme jedan dio Ljesanske nahije bio namjerno zaboravljen, a ponegdje u istoriji direktno bio izlozen falsifikovanju ili neopravdanoj cenzuri.

Sto se tice radova Dr. Nikole N. Vukcevica, trebalo bi mozda razlikovati radove prije 1980. g. i poslije te godine kada nastaje njegov sukob sa "etnogeneticarima" ciji projekat, svjedoci smo danas, nije uspio. Iz objavljenih radova Dr. Nikole Vukcevica vidi se da je njegov interes i rad iz tog perioda naglo prekinut njegovom smrcu 1982. godine. Njegovo obimno pripremljeno djelo « Ljesanska Nahija » nikada nije objavljeno, reklo bi se, nestalo je. Sto je i kome smetala istina o Ljesanskoj Nahiji?

Kao dopunu za ovaj period oko 1450. g. pomenuo bih ukratko nekoliko poznatijih istorijskih licnosti vezanih za oblast buduce Ljesanske nahije. Prvoga bih pomenuo Milosa Biomuzevica i njegove pretke, zatim Olivera Golemovica sa svojim precima i potomcima. Pomenuo bih pocetak izgradnje utvrdjenja "Rupes" u Staniselicima prema legendi ili u Golemadima prema Jireceku. Za ovaj lokalitet nikada nije ustanovljeno niti ispitano gdje se nalazi. Treba pomenuti manipulacije legendama poput one o Bolesestri, nekim nepostojecim stecanima isl. Od poznatijih istorijskih licnosti iz tog perioda pomenuo bih svojega pretka Nikolu Kefaliju Lijesinica i njegovo brojno potomstvo kao koosnivace Ljesanske nahije i Crne Gore zajedno sa Crnojevicima, njegovoga sina vojvodu Vuka ( Vukasa, oca Bozidara i Nikole Vukovica ), pomenuo bih nejasnoce oko izgradnje i gubitka Zabljaka isl. U vezi Nikolinoga sina Draska tj. stampara svestenika mniha Makarija, kasnije igumana manastira Hilandara i novijih istorija, dok je istina, reklo bi se, jedna, prosta i jasna, nasuprot tome napisane su hiljade knjiga i clanaka od kojih neke vise pristaju uz Minhauzena ili Riplija nego uz nauku. Sto je kome trebalo da prosipa lazna slova po Obodu i u bastinu Ivanovica, da izmislja nepostojece bitke brace Crnojevica u Ljeskopolju, da sakriva ko su bili gorepomenuti Nikola sa potomstvom isl. Sto je kome smetalo sto Pahomije pise ispravno “Reka” i vladika Mardarije Kornecanin pise, da tako kazem, dijalektom iz Juzne Srbije. To je posebna tema vezana i za istoriju Ljesanske nahije i za ime Crne Gore.

Novodoslo stanovnistvo koje je naseljavalo te teritorije je vecim dijelom izbjeglo iz oblasti koje su polako pritiskali Turci i to iz dvije Crne Gore, jedne Skopske i druge "Ljesanske" koja je gravitirala ka Decanima i Prizrenu kao i sa teritorija poznatih kao Stara i Juzna Srbija. Iseljavanje iz juznog dijela nekadasnje male drzave Slavonije ( Sclavonia ) odnosno drzave Kastriotica je pojacano u vrijeme tursko-mletackih ratova 1474-79. g.

Centralni dio buduce Ljesanske nahije, kasnije knezevina Drazevina, rasjekao je raniju oblast Lusku Zupu na dva dijela, istocni koji ce kasnije biti nazvan Ljeskopolje i zapadni, kasniju knezevinu Gradac.

Kroz svoju istoriju, Ljesanska nahija ce mijenjati svoje granice, ukljucivace Komane, Zagarac ili djelove Ljeskopolja i obrnuto, prema nekim autorima sama Ljesanska nahija ce biti nazivana Ljeskopolje. Jasno je da je "nahija" turska rijec. Za sada ne bih mogao navesti kada se prvi put pominje naziv "Ljesanska nahija". Napomenuo bih da se ova oblast prije dobijanja naziva Ljesanska nahija neko vrijeme zvala Ljesani ili Ljesnji. Jasno je isto tako da je to ime izvedeno po doseljenicima tj. po gradu Ljesu, Alesio u danasnjoj Albaniji i istoimenoj oblasti Ljesu ( Alesio ) koja se prostirala sjeverno od ovog grada do blizu Decana i Prizrena gdje je bila "Ljesanska" Crna Gora, cenzurisana u novijim istorijama.

Ako bi se trazio pojedinacni dokumenat koji bi mogao oznaciti osnivanje ili teritorijalno i vremensko odredjivanje formiranja Ljesanske nahije, po mom misljenju, to bi mogao biti ovaj dokumenat:

Acta Albaniae Veneta, Saeculorum XIV et XV, Josephi Valentini S. J.,

tom 21, str 124-127, dokumenat br. 5777 od 3. decembra 1451. godine.

Izvod iz ovog dokumenta glasi:

Item confirmamus predicto vaiuode Stefano et filijis suis donationem sibi factam per Jllustrem dominum ducem Stefanum Vaiuodam Bossine de quinque Catonis infrascriptis videlicet hostrigne, beri, goglie made, gorizane, Crussi a latere suo, qui sunt in Centa Superiori, quorum duos presentialiter tenet et possidet.Alios autem tres, si in manus et ditionem nostram venerint, predicto vaivode Stefano et filijs dare ...

Kao sto se iz ovog venecijanskog dokumenta vidi, pet sela, katuna su predmet nagodbe izmedju Stefana Vukcica Kosace, vojvode Bosne i Svetoga Save ili Huma ( Hercegovine ) i vojvode Stefana Crnojevica sa sinovima. Sela su u Gornjoj Zeti. To su:

- hostrigne koje nijesam uspio da indentifikujem sa sigurnoscu. Da li se tu radi o Ozrinicima ili eventualno Ostrogu? Iz kasnijih dokumenata moze se vidjeti namjera Ljesana tj. Ljesnjana ka sirenju na teritorije Bjelopavlica, Pjesivaca i ka tadasnjoj Hercegovini sto ce biti samo djelimicno uspjesno nakon manjih sukoba Ivana Crnojevica sa gospodarima Hercegovine nekih 20 godina iza ovog gorepomenutog dokumenta.

- beri, gogle made i Crussi ( Beri, Golemade i Kruse ) lako je indentifikovati. Ova sela i danas imaju ista imena i isti polozaj.

- za gorizane ( Goricani ) napomenuo bih da se naziv vrlo vjerovatno odnosio na teritoriju danasnjih Vukovaca. Manje je vjerovatno da se tu radi o kojoj drugoj Gorici ( danas Donja i Gornja Gorica isl. ) ili Goricanima.



Ljesanska nahija i Dr. Jovan Erdeljanovic
...
Dr. Jovan Erdeljanovic u svojoj knjizi nije napisao ni jedno slovo o porijeklu bratstva Vukcevica. Time je napravio, po mom misljenju, nedopustivu profesionalnu gresku kao sto ce se vidjeti iz donjeg teksta. Nije to jedina njegova greska u vezi Ljesanske nahije. Vidi se upinjanje prof. Erdeljanovica da pokaze da je samo ime Ljesanske nahije nastalo od starog imena Luska Zupa, a ne od imena “Ljes”, grada i oblasti u danasnjoj Albaniji odakle su mnogi ljesnjani doseljeni. Da je osnova imena Ljesanske nahije imenica “Ljes” jasno se vidi u defterima iz 1520. i 1523. g. Tamo su uvedeni vise nego jasno Lesnji ili Lesnjani Desici, Lesnjani Stanjevici, Lesnjani Stanisalici i Lesnjani Kornet dok je u istom dokumentu izmedju ovih upisano Lusko Polje. Jasno je da su doseljenici Ljesani ili Ljesnjani svojim naseljenjem rasjekli staru Lusku Zupu na dva dijela, kao sto se u pomenutim defterima vidi.

Zapitajmo se zasto je prof. Erdeljanovic zauzeo takav pogresan, rekao bih zloban, stav prema Ljesnjanima? Nijesam nasao ni jedan dokumenat koji bi ukazivao da je imao kakvog licnog razloga za to. Isto, jasna namjera da umanji, gdje je to moguce, znacaj ljesnjana nije mogla rezultirati iz profesionalne kriticnosti ili strogosti prema prilozenim spisima, mada mu je veci dio kritickih napomena ipak, u krajnjoj liniji, ispravan. Znaci, negativan stav mu je morao biti nametnut. Od koga? Mislim da je vise nego jasno: od vladajuce dinastije Petrovica. Dr. Nikola Vukcevic je pisao o sukobima ljesnjana i posebno Vukcevica sa Petrovicima. Pri tome treba mozda izdvojiti nekoliko vecih, glavnijih. Jedan je to sto su Vukcevici podrzavali bratstvo, knezove, serdare, vojvode i guvernadure Radonice. Time se vidi da su Vukcevici pamtili svoju krvnu vezu sa njeguskom granom Bolevica, Radonicima i Stanisicima.Drugi je incident na Sinjcu koji je zapoceo, provocirao sam Njegos i izasao porazen iz tog verbalnog duela. Ljut na ljesnjane, posebno Vukcevice, pri odlasku sa Sinjca Njegos je trazio temu za osvetu. Nju vidimo, za one koji poznaju ova predanja, u opjevavanju « Radunove Kule » u Gorskom Vijencu.

Bratstvo Vukcevici

Posto je Skender-begova, Djura Kastriota, zemlja potpala pod Turcima, onda je predak bratstva Vukcevica, Drasko, sa svoja tri brata, prebjegao iz Ljesa kod Stevana Crnojevica, ondasnjega Gospodara Zetskoga. Drasko je bio najmladji od brace, kojijema su bila imena: Andrija, Milija i Boleja; oni su bili neki rod dotadanjim zapovjednicima grada Ljesa, te su kao takvi morali bjezati ispod Turaka i traziti pbribjeziste kod Crnojevica. Dobjeglu bracu Stevan Crnojevic je lijepo primio, dao im neka dobra na zemljistu izmedju rijeka Sitnice i Morace a najstarijega Andriju postavio za Kneza. Po dobjegloj braci iz Ljesa darovano im zemljiste nazvato je Ljeskopolje. Najmladjega brata Draska docnije je primio Ivan-beg u sluzbu kod sebe . Kad se je drugi sin Ivan-begov, Stanisa, poturcio, onda se je s njime poturcio i Knez Andrija i dobio ime Amet, koji se je docnije, kad su se neki poturcenjaci povratili na svoja dobra, povratio u Ljeskopolje kod Milije i Boleja. Drasko je u to vrijeme bio u sluzbi kod Crnojevica, pa iz ljutnje na svoga brata kneza Andriju, poturcenoga Ameta, nije se htio povratiti u Ljeskopolje na svoj dio "Jagnjilo" koji se i danas tako zove, vec se je naselio pod brdo Busovnik. Njegova braca ostala su da zive u Ljeskopolju, a njihovi potomci prozvali su se : Milici po Miliji, Bolevici po Boleju i Amatbasici po Ametu ( knezu Andriji ); Milici i Bolevici i danas zive u Ljeskopolju, a do skoro su tu zivjeli i Amatbasici, koji su se u posljednje vrijeme odselili u Podgoricu i preko granice u Tursku. negdasnje istocne crnogorske.



Posveceno Nikoli Kefaliji Stanjevicu, koosnivacu Lijesanske Nahije, Crne Gore i Cetinjskog Manastira.

4891 ( Acta Albanie Veneta )

1443 XII 23

Jtem quia dixit Quod Calogen (?) Jurasseuich, Nicolaus Liesinich Voches Nicolich, capita et principes ductores domuum .700. Zente …

( Ovaj clan govori kako su Kalogen? Djurasevic, Nikolaus Lijesinic i Vokes, Vukas Nikolic, glavari i vlastela vojvodstva Zete sa 700 domova …)

- Kalogen Djurasevic treba mozda razumjeti kao Kalodjuro Djurasevic, dakle radi se o jednom od brace Crnojevica, sinova Djurdja Djurasevica Crnojevica.

- Nikolaus Lijesinic je Nikola Kefalija Stanjevic, stanovnik Ljesa u to vrijeme. On je potomak ( pra-praunuk ) Velikoga Vojvode Nikole Stanjevica, Kefalije. Nikola Stanjevic je opet, pra-praunuk kralja Stevana Prvovjencanoga.

- Voches, Vukas Nikolic je njegov najstariji sin, buduci otac Bozidara i Nikole Vukovica, ovdje vrlo mlad, vjerovatno sa manje od 20 godina.

Potomci Nikola Kefalija Stanjevica su Stanjevici u Goliji i Amatbasici ( Ahmetbasici ) ako ih danas ima gdje zivih, Milici u Ljeskopolju i Bjelicama, Goranovici u Goliji i Bozovici u Zagori, Djurickovici u Zagaracu, Bolevici u Ljeskopolju i njeguska bratstva Radonici i Stanisici i konacno Vukcevici u Ljesanskoj nahiji.

KNEZEVI I VOJVODE 1614. GODINE

Conte Nicola Neghusse, Conte Nichulla Negzulla je knez Nikola Bolevic tj. Bogdanovic-Nikolic prema Kovijanicu. On je uveden i kod Bolice u Opisu Sandzakata Skadarskoga kao njeguski knez. Njegov rodoslov od Nikole ( Pavlova ) Stanjevica, kefalije iz doba Ivana Crnojevica bio bi sledeci: Nikola je imao sinove: Vukasa, Andriju, Miliju, Bogdana ili Bola i Draska, vjerovatno iz dva braka. Bogdan se pominje dosta rano u Ljesanskoj nahiji i na Njeguse. Imao je cetiri sina zasigurno, Radoslava ili Radica koji je naslijedio titulu kefalije od djeda Nikole a poslije 1528. g. je na Njeguse knez, Djura ili Djureca koji se isto vrlo cesto pominje u kotorskim, cetinjskim i otomanskim dokumentima, zatim Vlatka i Radelju a mozda i petog sina, popa Bozidara. Kefalija i knez Radoslav, Radic Bogdanovic-Nikolic je imao sinove Pavica i Ivana, njeguske knezove oko 1553. g. Pavic je imao sina Rajica a ovaj sina Nika, kneza 1614. g. To je u gornjem dokumentu Conte Nicola Neghusse, dakle knez Nikola Bolevic. Niko je imao sina Stjepana kneza 1646. i Pava. Stjepan je imao sina Bogdana, vodecu licnost svoga doba, a Pavo sina Vucetu, njeguskog kneza 1677. g. Bogdan je imao sina Marka, kneza njeguskog 1672. g. i Jova koji je poginuo na Vrtijeljci. Ovome gornjemu treba dodati i Vuka Rajiceva kao treceg brata kneza Pavica i kneza Ivana Rajiceva iz 1553. g. On je isto imao sina Nikolu koji je bio knez 1594. g. Sa njega je knezevska titula prijesla na Nika Rajiceva, dakle na conte Nicolu Neghusse iz gornjeg dokumenta. Iz iste grane Bogdanovica – Nikolica, dakle Bolevica, sa Njegusa bilo je nekoliko cetinjskih vladika sa tipicnim imenom Ruvim.

Conte Milia Otbiele oba puta upisan indenticno zasigurno je iz poznate vojvodske kuce Milica iz Bjelica a koji su prema njihovome predanju direktni potomci Pavla Orlovica. Njihovi rodjaci Stanjevici doseljeni iz Stanjevica iz Ljeskopolja su poznati kao potomci Andrije s jedne strane a dalje potomci Velikoga Vojvode Nikole Stanjevica, kefalije, s druge strane. Nije onda tesko zakljuciti da je doticni Andrija bio Stanjevic kao i da su brojni potomci Pavla i Ivana Orlovica isto svojim dalekim porijeklom Stanjevici. Dakle, Stanislav Nemanjic je taj “jedan” od koga je po predanju danas u Crnoj Gori, Srbiji i po svijetu vise od 100 prezimena. No, da se vratim porijeklu Milica u Bjelice. Jasno je da je njihovo prezime Milic starije nego sto je zapisano u njihovom predanju. Ovaj dokumenat to direktno potvrdjuje ali nije jedini.
Ako se pogledaju defteri iz 1520. i 1523. g. na Cetinje cemo naci potomke Milica Niksica, to su Ratko, Vulica i Rasko Milic. 1520. godine pored njih su upisani njima srodni Orlovici, Radko i Radic Todora Nenojeva Ivanovica Orlovica kao i nekoliko Stjepanovih sinova. Ova tri brata Milica su, izgleda, izbjegli sa Djurdjem Crnojevicem “na more “ 1496. g. i vjerovatno se iskrcali u Zadar. Tako u defteru 1523. g. njihove bastine drzi Radic Tinovoj. Njihov povratak u Bjelice je poslije 1523. g. a prije 1570. g. jer tamo u defteru TD 499 nalazimo tri Milica. To su Raic i Radan Milic u Predisu i Rasko Milic u Resni.

Orlovići u Hrvatskoj i Muslimani Orlovići

Orlovići u Hrvatskoj

Prezime je s jezičnog motrišta izvedeno od imenice orao, naziva najveće ptice grabljivice hrvatskih planinskih krajeva (rod Aquila, red sokolovke), snažnih pandža i jakog kljuna, simbola snage i junaštva.
Naziv orao slično glasi u mnogim jezicima: praslavenski or6l6, ruski orel, poljski orzel, staronjemački aro, novonjemački Aar, gotski ara, latinski aquila, litavski erelis, grčki ornis = ptica itd.
U Hrvatskoj danas živi 1.546 osoba s prezimenom Orlović (sjeverna Dalmacija, Lika i istočna Slavonija). Istog su postanja i prezimena: Orlić (1.665, Istra, Primorje, Lika), Orlovac (Petrinja, Čakovec, Crikvenica), Orlovčić (istočna Slavonija).
Orlovići se na mućkom području pojavljuju u austrijskom zemljišniku iz 1835. godine, kad su u Muću Donjem zabilježene obitelji Mate i Mije Orlovića; popis stanovništva 1948. godine zatekao je u Muću Donjem 5 obitelji s prezimenom Orlović.
Danas u Muću Donjem živi 5 obitelji tog roda s ukupno 25 duša.
Istog su podrijetla Orlovići u Budaku pokraj Benkovca, Donjoj Ploči pokraj Gračaca, Ljubaču pokraj Knina, te današnji Orlovića iz Malih Kablića pokraj Livna, kojih su tu doselili upravo iz Muća Donjeg.
Starina Orlovića, znamenitog hrvatskog roda u srednjem vijeku je u staroj župi Brotnjo, i to u današnjem selu Blatnici pokraj Čitluka.
Imali su i svoj plemićki grb, tvrdi N. Mandić. Međutim, kad je u pitanju grb koji se sačuvan u grbovniku obitelji Korjenić Neorić iz 1595. godine, on se odnosi na pleme Orlovčić (u izvorniku Orlovvcich), a uz grb su zapisani i sljedeći podaci: Grgur Orlovčić borio se 1525. godine kod Jajca; Ivan Orlovčić je 1526. godine poginuo na Mohačkom polju.
Međutim, Orlovići i Orlovčići nisu isto pleme, pa ćemo o ovim posljednjim ponešto i reći. Orlovčići spadaju u hrvatske obitelji plemenita roda Humljana iz gornjeg Pounja, koja posjedovala utvrđeni grad Čovku. Prvi istaknuti pripadnik obitelji Orlovčić bio je Juraj, „špan stola kraljeva među pleminitim ljudima u Lici“ (1490), poslanik bana Ladislava od Egervara kralju Vladislavu II. Jageloviću (1491) i poslanik hrvatskih staleža u radu Ugarskog sabora (1492). Iduće godine sa suprugom Klarom, bratom Dujmom i suprugom mu Uršulom pristupio bratovštini Svetog Duha u Rimu, nakon čega mu se gube tragovi u poznatim dokumentima. Dujam Orlovčić se već 1505. godine spominje kao kaštelan Sokola, zatim Ripča i Bilaja, gradova u vlasti Beatrice Frankapan, udovice hercega Ivaniša Korvina. Odamah nakon Beatricine smrti kralj Vladislav II. Jagelović podijelio je 1510. godine grad Sokol njemu i njegovim nećacima Stjepanu i Grguru. Uključena u obrambeni protuosmanski vojni sustav, obitelj Orlovčić je pretrpjela mnoge gubitke. Stjepanu se uskoro u izvorima gubi trag, a Dujam i Grgur spominju se još 1512. kao kapetani grada Ripča. Obiteljska loza se ugasila pogibijom Grgura Orlovčića u bitki na Mohačkom polju 1526. godine.
Vratimo se Orlovićima, od kojih su nastali sljedeći rodovi u zapadnoj Hercegovini:
1. Petrine u Čalićima pokraj Čitluka, u zapadnoj Hercegovini; od njih su nastali Praljci u Veljacima pokraj Ljubuškog i Čapljini, te Odobašići koji su odselili u Koraće pokraj Dervente i Agrove pokraj Orašja;
2. Divići u okolici Vrgorca i na Makarskom primorju (Drvenik);
3. Arale i Prusine (od njih su nastali Jarkići) u Hamzićima pokraj Čitluka;
4. nekadašnji Petkovići u Slipčićima i Bijakovićima (Čitluk) i Studencima (Ljubuški), od koji su nastale Glavote u Runovićima (Imotski) i Arapovići u Slipčićima; od Arapovića su u Slipčićima nastali Đogići i Đope.
Prvi put se spominju u ispravi od 21. veljače 1444. godine, u kojoj je zabilježeno da Gojislav Orlović rečeni Petrinović (dicto Petrinovich) u Drijevima (danas Gabela pokraj Čapljine) daruje dvije trećine utrška od prodaje svog skupocjenog pojasa za crkvu u Ljubuškom, a preostali dio za crkvu Svetog Vida pokraj Drijeva.
Gojislav Orlović zapovjedio je u istoj oporuci od 21. veljače 1444. godine da se sve od srebrenine i dukata (zlatnine), što se nalazi u njegovoj kući, pošalje u Rim. Namijenio je to za spas svoje duše, zadužujući svoje epitrope - Radovca i Katarinu - da to obave („…tuto quelo che se trovare in mia chassella de argento et de ducati che tuto parti Radovaz et Catherina… debiano mandare in Roma per mia annima.“).
M. Vego pak drži da je Gojsav Orlović rečeni Petrinović iz Hamzića pokraj Čitluka, te da mu su se kasnije potomci preselili u susjedno selo Čaliće, gdje su se opredijelili za novo prezime tako što su Petrinović skratili u Petrina, kako i danas glasi u Čalićima.
U popisu bosansko-hercegovačkih Hrvata katolika biskupa fra Marijana Bogdanovića iz 1768. godine u Hamzićima je zabilježena 10-člana obitelj Vida Orlovića.
Prema N. Mandiću Vid Orlović je veoma zanimljiva pojava:
-u Dragićevićevu popisu iz 1741/1742. godine zabilježen je u Hamzićima kao Vid Divić, koji ima 6-članu obitelj;
-u Bogdanovićevu popisu 1768. godine kao Vid Orlović koji ima 10-članu obitelj;
-u maticama umrlih stare župe Brotnjo sa sjedištem u Gradnićima (danas općina Čitluk) 1778. godine upisan je kao Vid Aralo u starosti od 80 godina. Dakle, rođen je 1707. godine i mogao je biti domaćin svojoj obitelji i u vrijeme Dragićevićeva i Bogdanovićeva popisa.
Dakle, Orlovići rečeni Divići odselili su nakon oslobođenja Vrgorske krajine od Turaka (oko 1690. godine) u okolicu Vrgorca i na Makarsko primorje, a u Hamzićima je ostala samo Vidova obitelj, koja će u Dragićevićevu popisu biti upisana kao Divić, dok će u Bogdanovićevu popisu biti zabilježena s prezimenom Orlović; u matici umrlih Vid je upisan s drugim obiteljskim nadimkom Aralo, kao i svi ostali iz njegove 10-člane obitelji, čije je prezime Aralo i danas nose njihovi potomci, što danas žive upravo u Hamzićima. Dakako, nadimak Aralo su kao jedino prezime već ranije upisali neki hamzićki Orlovići (u Dragićevićevu popisu 4-člana obitelj Ivana Arala).
Dio Orlovića iz Hamzića promijenio je prezime u Prusinović, a koje danas glasi Prusina; zabilježio ih je biskup Dragićević: Jerko Prusinović s 2, Šimun s 3 i Nikola s 4 člana u obitelji; dio pak Prusina nekoć Orlovića danas se u Hamzićima preziva Jarkić.
U svom Razgovoru ugodnom naroda slovinskog, najtiskanijem djelu u Hrvata svih vremena, objavljenom 1756. godine, fra Andrija Kačića Miošić među hajducima koji su golemu žestinu unosili u okršaje s Turcima posebno ističe «dva Petkovića, starinom Orlovića». Petkovići nekoć Orlovići zabilježeni su u Slipčićima pokraj Čitluka u popisu biskupa fra Pave Dragićevića 1741/1742. godine: Toma Petković s 14, Ilija sa 7 i Marijan s 5 članova u obitelji. Već u popisu biskupa fra Marijana Bogdanovića iz 1768. godine svi Petkovići iz Slipčića, koji su za dvadeset i pet godina narasli na 8 obitelji, promijenili prezime u Arapović: Ilija, Nikola i Ivan s po 9, Ivan drugi sa 7, Mijo i Mate s po 5, Vid s 4 i Ante s 3 člana u obitelji.
Dio Arapovića nekoć Orlovića doseljava u Sebišinu u Imotskoj krajini, gdje su u maticama župe Runovići 1792. upisani s kraćim oblikom prezimena Arap, koje će kasnije zamijeniti s obiteljskim nadimkom Glavota, što im je i danas prezime.
Inače, danas u Imotskoj krajini Orlovići žive u Ričicama, a i lovrećki su se Olujići, prema predaji, nekoć prezivali Orlovići i živjeli su u Mačjoj Ljuti ispod Studenaca, odakle su se premjestili u Strmin Dolac i na kraju ka kuli Urum-bega Granića u Lovreću, njemu za kmetove.
Cjelokupni ovaj izlet u povijest znamenitog roda brotnjanskih Orlovića, počevši od njihove starine u Hamzićima pa do Imotske krajine, obavili smo i stoga da bismo stigli do Roškog Polja pokraj Tomislavgrada i njegovih Orlovića, zabilježenih već 1706. godine u izvješću s pastirskog pohoda staroj Duvanjskoj biskupiji makarskog biskupa Nikole Bijankovića, kada su se u njegovoj pratnji nalazili i sljedeći Rožani: Ivan Orlović, Mate Ćosić i dva Ćerića (možda Ćesića?). Malo kasnije roški se Orlovići sklanjaju u Dalmaciju, u Imotsku krajinu, odakle će se dio njihovih potomaka nakon stotinjak godina ponovo vratiti u Roško Polje.
Danas na duvanjskom području Orlovići žive u Roškom Polju (13 obitelj, 53 člana) i u Tomilslavgradu (10, 45).
Ovo je i prigoda da se nešto kaže i o još nekim Orlovićima što nisu mijenjali prezime, a koji su odselili u tadašnju mletačku Dalmaciju. Tako je primjerice splitski nadbiskup Ivan Laghi u popisu vjernika Splitske nadbiskupije 1725. godine zabilježio u Slimenu poviše Omiša 10-članu obietlj Ivana Orlovića. Je li to možda upravo onaj Ivan Orlović što je 1706. godine bio u Roškom Polju u pratnji biskupa Bijankovića?

Muslimani Orlovići

Najveći vakuf u Konjević Polju je vakuf Baba Hamze Orlovića, zvano Tekija gdje se i nalazi njegovo turbe. Također zemlja na kojoj je napravljana džamija je vakuf. Tu zemlju je uvakufio Muminović Suljo. Ispred džamije je napravljana kamena česma. Česmu je u hair svom sinu Šabanu napravio Selimović Suljo. Suljo Selimović je također finansirao sve radove na kupatilu. To su ti vakufi u Konjević Polju.

MUHAMED HADŽIJAHIĆ

9. TEKIJA KOD ZVORNIKA – POSTOJBINA BOSANSKIH
HAMZEVIJA

Hamza – dedin vakuf u Konjević Polju i tekija u blizini Nove Kasabe na putu Vlasenica – Zvornik sačinjavao je 1925 godine posjed od 104 hektara i 8 dunuma pretežno oranica i livada. Tamo se od kulturno historijskih objekata koji su godine 1954 stavljeni pod zaštitu države nalaze musafirhana podignuta 925/1519 godine, te nadaleko poznato turbe u kojem su po tradiciji pokopani osnivači vakufa Hamza-dedo sa svojim sinom Mustafom. U tekiji sada živi 13 porodica i to 8 domaćina porodice Orlović i 5 domaćina porodice Mehmedović.
Čitav posjed bio je oslobođen svih poreza a za uzvrat su Orlovići (Mehmedovići) svakom prolazniku i dolazniku koji se svraćao kao gost osiguravali besplatan konak i prehranu te eventualno smještaj i ishranu konja.
Važnost Hamza-dedine musafirhane sa tekijom ne iscrpljuje se samo time što je to jedan danas najstariji i jedino sačuvani objekat takve vrste kod nas. Posebno interesiranje izaziva ličnost Hamza-dede i Mustafe. Od naročitog značaja je to što postoje uvjerljivi razlozi za osnovanost pretpostavke po kojoj Hamza Bošnjak koji je pogubljen u Carigradu kao vjerski raskolnik 1573 godine, Hamza- dedin potomak i što je pojava bosanskih hamzevija pristaša Hamze Bošnjaka kako se po svemu čini u uskoj povezanosti sa Hamaz-dedinom tekijom.

10. PRIVILEGIJE HAMZA – DEDINA VAKUFA

Hamza – dedin vakuf po svojoj vrsti ide u pravnu kategoriju evladijjet vakufa. Prihod ufakufljenog dobra bio je namjenjen za osiguravanje potomaka ali što su bili opterećeni sa time da ugostenamjernike. U beratima od 24 januara od 1597 godine i kraja aprila 1801 godine stoji da je
Hamza – dedo sagradio 1519 goine u selu Orlovići u nahiji Kušlat u kadiluku Srebreničkom jednu tekiju. Za potrebe tekije uvakufio je okolno zemljište sa košnicama, vinogradom, baščom, njivama. Uvakufljrno zemljište na osnovu carskog berata bilo je oslobođeno svih poreza i nameta ali je ujedno odrađeno da Hamza – dedo za svoga života potom i njegovi potomci besplatno poslužuju goste prolaznike i dolaznike.
Sva stečena prava potvrđena su nizom berata koji su izdavani povodom smrti pojedinih tekiskih čuvara ili povodom nastalih uzurpacija.
Privilegije su Orlovići(Mehmeovići) uspjeli da sačuvaju i u doba Austrougarske uprave. Tako se iz jednog dokumenta koji se nalazi u vakufskoj direkciji u Sarajevu saznaje da su vlasti u Vlasenici zaplijenile vakufski duhan i tražili naplatu poreza. Predstavnik tekije je to odbio sa motivaciom da je tekija fermanom oslobođena plaćanja poreza a duhan da ne sade za promet i prodaju već za gošćenje putnika koji se navraćaju.
Pa i za vrijeme stare Jugoslavije sve do 1925 godine , poštovane su previlegije pa se nije plaćao porez. Te su godine kako mi kaže Mula Mustafa Orlović izvršioci otjerali mal zbog neplaćenog poreza. Tekija je do skora bila atraktivni centar za muslimansko stanovništvo Zvorničkog, Vlaseničkog, Srebreničkog I Kladanjskog kraja
Pred tekijom su se obično klanjala dva rekata i ostavljali darovi. Još se vjerovalo da se ništa nemože ukrasti iz Hamza – dedina vakufa, aonaj ko bi se usudio da to učini bio je na neobjašnjiv način prisiljen da to vrati. Turbe poštuju i okolno srpsko stanovništvo.

11. TEKIJSKI ČUVARI

Iz sačuvanih bereta nije moguće pratiti redosljed svih tekiskih čuvara počev od Hamza – dede pa nadalje. To ne bi bilo od naročite važnosti osim za utvrđivanje nastalih uzurpcija.
Najznačajnija uzurpcija mogla je uslijediti oko 1577 godine, povodom progona hamzevija koji su po svoj prilici osim posavine zahvatale upravo tekiju. Ti su progoni izgleda našli odjeka u atentatu na Mehmeda pašu Sokolovića 11 oktobra 1579 godine , koje ga je usmrtio neki zaneseni Bošnjak smatrajući pašu odgovornim za oduzeti posjed. Taj derviš Bošnjak, prikraćen u posjedu po svoj prilici bio je jedan od Orlovića što se podudara i s sčuvanom tradicijom koja kao atentatora označava jednog Orlovića.
Spomenuti berat od 1597 godine , da je dosta osnove za naslućivanje da je prije njegovog donošenja predhodila jedna carska odluka kojom je izmjenjen raniji redosljed u upravljanju tekijom pa se beratom osnažuju ranije stanje i daje upravljanje nekom Ramadanu koji je izvodio svoje pravo od Hamze – dede. Osim Ramadana spominju se u beratu i to 1640 godine kao tekiski čuvari Ramadanov otac Hasan sin Abdulahov. Poslije Ramadanove smrti upravljanje je prešlo na Derviš dedeta a poslije njegove smrti na brata mu Taiba. U času donošenja berata 1640 godine i ovaj umro pa se berat daje Derviš – dedetovom sinu (ime mu se nespominje). Iz sačuvanih berata ne može se upratiti dalji redosljed tekiskih čuvara sve do 1793 godine , kada se spominje smrt dotadašnjeg čuvara Abdulkadira poslije kojeg su ostali sinovi Alija, Halil, Ramadan i Hamza pa im se skpno podjeljuje pravo upravljanja. Posljednji sačuvani berat od 1801 godine , spominje kao tekiske čuvare Abdurahmana, Abdulkadira i Hamzu. Povod za izdavanja berata bio je što su neki strani ljudi radi zadovoljenja ličnih interesa počeli protupravno mješati se u tekiske posjede tvrdeći da zemljište nije zadužbinsko imanje tekije. Kao štoto pokazuje sačuvani dokument , postojalo je više u toku vremena posjedovnih smetnji na zemljištu Hamza – dedina vakufa. Jedan od refleksa na te smetnje oržao se u porodičnoj tradiciji koju sam čuo od Abdulkadira Orlovića u sukobu sa nekim „Konjević kapetanom“. Tradicija govori da je rod Orlovića se bio proredio pa je ostao na samo jednom čovjeku. Tog Orlovića je šikanirao Konjević kapetan nastojeći da mu otme zemlju. Pred progonom orlovića se sklonio u vojsku gdje se upoznao i pobrati sa nekim Mehmedom iz Pećišta (kod Srebrenice). Orlović je obavjestio mehmeda kako Konjević kapetan hoće da mu otme imetak pa mu je predložio da ga bratski popolove kako bi se zajednički mogli oduprijeti Konjević kapetanu. Mehmed je na to pristao i naseli se na imanje koje su onda bratski napola podjelili. Današnji Mehmedovići bili bi potomci Mehmeda. Spominje se da je i kuga morila Orloviće možda upravo u vrijeme tog historijskog neutvrđenog Konjević kapetana.
Uprkos uzurpaciji i haranju kuge Hamza – dedino potomstvo se po svoj prilici održalo do danas.

12. LIČNOST HAMZA – DEDE I MUSTAFE

U samoj tekiji koja se nalazi pored musafirhane sahranjeni su prema tradiciji Hamza – dedo i njegov sin Mustafa. Na oba mezara sa gornje i donje strane sarkofaga nalaze se nišani bez natpisa.na jednoj strani Hamza – dedinog nišana sa derviškom kapom uklesan je topuz. Mustafin nišan ima vojnički saruk, sa jedne strane uklesana je sablja a sa druge kako izgleda štit. Za razliku od Hamza – dede koga je dokumentima utvrđeno da je 1519 godine, osnovao vakuf sa musafirhanom sačuvani vakufski berati nigdje ne spomunju nikakvog Mustafu. Zato se u pitanju ličnosti Mustafe valja više oslanjati na podatke narodne tradicije. Mora se konstatovati da je narodna tradicija i o Hamza – dedi i Mustafi u znatnoj mjeri nepouzdana mutna i anahronična. Hamza – dedi je narodno predanje prepisivalo evlijanske osobine. Pri tome je svakako značajno da je već u XVII stoljeću Hamza – dedo bio „glasovit“ kako se to razaznaje iz pisanja Evlije Čelebije koji piše :“Pridigavši se odavde išli smo jedan sahat kroz planine i došli u selo Konjeviće. To je muslimansko selo sa oko stotinjak kuća. U njemu ima tekija glasovitog Hindi Hamza – babe. On je bio jedan od ličnih pouzdanika šejhova silnog fatiha , učestvovao je u osvajanju Zvornika i ovdje je pkopan“. Izvjesnu pažnju privlači i Čelebin naziv za Hamza – dedu Hindi Hamza – baba. Dosta je vjerovatno da ono ima izvjesni derviško mistički sadržaj , i to time prije što Evlija Čelebija navodi da je Hindi Hamza – baba bio sultanov šejh. Treba obratiti pažnju da Evlija Čelebija uz Hamza – dedu nespominje Mustafu. Ova šutnja apsolutno ne znači da tada polovicom XVII stoljeća još uvjek nije bilo Mustafina mezara. Tip nišana Mustafe za razliku od Hamza – dedina nišana pokazuje da pripada poznijem dobu po svoj prilici drugoj polovici XVII stoljeća ne treba isključiti mogučnost da je u doba Evlije Čelebije bio samo Hamza – dedin mezar. Za pobliže određivanje ličnosti Mustafe neophodno je upozoriti na postojanje izvjesne povezanosti Orlovića sa Turskom Ugarskom. Hamza Bošnjak koji je po svoj prilici rodom Orlović djelovao je u Budimu odakle je 1573 godine pozvan u Carigrad i tamo usmrćen.
Okolnosti da je Mustafa bio vojnička ličnost i da je vjerovatno živio u drugoj polovini XVII stoljeća navodi na jednu predpostavku prema kojoj bi naš Mustafa bio identičan sa isoimenim Unđurskim junakom narodne pjesme. XXI pjesma Hormannove zbirke nosi naslov „Lički Mustaj beg i Orlanović Mujo“ Krauss je zabilježio pjesmu od Hasana Šašića u kojoj se slavi junaštvo Orlovića iz Gulije ( Gyula na Erdeljskoj granici.). po sadržaju obje pjesme su dosta identične. U Kraussovoj veziji se spominje samo prezime Orlović dok u Hormannove verzije Orlanović kao i Mujo. Nema sumnje da se uzme da se junak zvao Orlović Mujo odnosno Mustafa. Dakle isti onaj vojnik što je došao iz rata i pokopan u istom turbetu sa Hamza – dedom.

12.1. ODNOS HAMZA – DEDINE TEKIJE PREMA RASKOLNIKU HAMZI BOŠNJAKU I BOSANSKIM HAMZEVIJAMA

Godine 1912 , Bašagić u svojoj doktorskoj disertaciji „Bošnjaci i Hercegovci u islamskoj književnosti“ postavio je tezu da se krivovjernik Hamza Bošnjak koji je pogubljen u Carigradu 1573 godine ( a ne 1575) rodio negdje u zvorničkom sandžaku. Po svoj prilici bit će potomak od šejha Hamze koji je dobio od sultana selo Orloviće sa svom okolinom gdje je sagradio tekiju i musafirhanu koja se danas nalazi u dobrom stanju. To je cijelo selo oprošteno od svih državnih poreza i daća. Isto mišljenje zastupa i Riza Muderizović u članku „O bosanskim dervišima“ oslanjajući se na Bašagićevo pisanje. Hamza Bošnjak je doista u jednom širem području od tuzlanske oblasti na sjeveru gdje spada i tekija imao svoje pristaše Hamzevije. Međutim konkretno za tekiju ne postoje pouzdani podaci koji bi dokazivali da su ovdje djelovale Hamzevije. Svakako je karakteristično da po podacima u kraju u kome se nalazila tekija bilo takvo stanje nemira da je carski vezir Musa paša našao potrebu da tu osnuje novu varoš Novu Kasabu (Evlija Čelebija). Ipak predstavlja poteškoću to što se ne zna da li je nesigurnost dolazila od muslimanskog eventualno hemzevijski orjentisanog stanovništva ili što je pak više vjerovatnije od okolne srpske raje. Postoje samo indirektni razlozi koji upućuju da je Hamza Bošnjak potomak Hamza – dede i da je tekija u životu bosanskih hamzevija odigrala čini se važnu ulogu. Ovdje se postavlja pitanje pripadnosti Hamza – dedine tekije jednom konkretnom derviškom redu pa da se vidi u kakvom konkretnom odnosu stoji prema Hamzevijama. U tom pogledu Mula Mustafa Orlović na moj upit mi je rekao „ Haman smo bektašije“ a onda je dodao kako je Hamza dedo bio rufaija što zaključuje po tome jer je rufaia nosio dugu kosu a to izvodi iz legende (Mahanje vilama). Čini mi se mjerodavnije je jedno drugo zapažanje. Naime imam iz Nove Kasabe Raif ef.Mujagić vodeći borbu protiv kulta tekije stalno je isticao kako Hamza – dedina tekija nije nikakva tekija jer ne održava derviške obrede niti ima zasebnu prostoriju za obrede niti joj se zna šejh. Pomanjkanje derviških obreda upućuje me na to da tekiju dovedem u vezu sa učenjem Muhameda bin Pir Ali EL Birkevije(birgili 1523 – 1573) jer je on bio na osobitoj cijeni. Među nekoliko knjiga koje se čuvaju u tekiji nalaze se i dvije Birgiline. U duhu birgilina učenja je i jedan tekiski fenomen koji je već zapazio Karanović usput spominjući kako okolne muslimanske kuće o svadbama ne pjevaju a kamo li o poljskim radovima. Meni se u tekiji još 1953 godine , govorilo kako ovdje nije udario bubanj ni dan dani. Dalje se postavlja pitanje u kakvom je odnosu birgilino učenje prema Hamze Bošnjaka. Turski pisci označavaju Hamzu Bošnjaka kao predstavnika melamiske (odmetničke) frakcije bajramskih derviša. Melamiski obredi se temelje na sobetu. Zbacivali su tada i hrke. Posebno su bili protivni obredu svirke. Muhamed birgili je također bio bajramiski melamija. Odsutnost uobičajenih derviških znamena kult Birgilija i zbacivanje muzike u tekiju sa druge strane ukazuje na to da tekija po svom idejnom opredjeljenju nije bila daleko od melamiskih( kasnije kadizadeliskih) shvaćanja. Melamisko učenje je bilo od golemog značaja u formuranju heretičkog učenja Hamze Bošnjaka. Ako je Hamza – dedo pripadao neodređenom derviškom redu hindi i da je tekija negdje od XVI vijeka prihvatila hamzevijsko učenje. Ako je to tačno može se prihvatiti stanovište da je odavde rodom Hamza Bošnjak koji je prema tome sa pravom nazvan Orlović. Usvoji li se ovo stanovište bosanske hamzevije u Hamza – dedinoj tekiji nalazile su svoje uporište i svoj duhovni centar.

14. RENOVIRANJE TURBETA BABA HAMZE

Turbe nije srušeno u toku rata iz nepoznatih razloga. Ovo turbe je sagrađeno u toku turske vladavine. Ko je sagradio ovo turbe niko nezna ali se zna ko je sahranjen u turbetu. Turbe je sagrađeno nad dva rahmetli stanovnika Konjević Polja tačnije Tekije i to na mezarima Baba Hamze Orlovića i njegova sina Mustafe Orlovića. Ono se može i danas posjetiti. Ovo turbe tokom I i II svetskog rata također nije srušeno. Ovo je jedini vjerski objekat u podrinju koji nije srušen. Bilo je paljeno ali sa malim posljedicama u toku prethodnog rata. Sva ostala turbeta i džamije su porušeni. Po povratku u Konjević Polje skupljeni su dobrovoljni prilozi za obnovu turbeta, ono je obnovljeno prije početka izgradnje džamije. Godine 2001 u martu je počela obnova turbeta. Skinut je krov od crijepa , postavljen novi i prekriveno je šindram- tegelom. Potom je renovirano iznutra (malterisani i rađena glazura). Kaburi su ponovo ograđeni lamperijom jer su bili propali. Stavljena je nova stolarija, dva prozora 50x80 i ulazna vrata. Vanlski zidovi su takodje nanovo malterisani. Također je urađen prostor oko turbeta. Turbe je dovedeno u svoju funkciju, nešto se razlikuje, po izgledu, od prijeratnog.